17.1.Aये
17.1.Bये
17.1.Cयद्{पुं}{1;बहु}/यद्{स्त्री}{1;द्वि}/यद्{स्त्री}{2;द्वि}/यद्{नपुं}{1;द्वि}/यद्{नपुं}{2;द्वि}
17.1.Dयद्{पुं}{1;बहु}
17.1.E-
17.1.F-
17.1.Gकर्ता 7
17.1.H-
17.1.Iजो_(मनुष्य)
17.1.Jthose
17.1.K-
17.1.L-
17.1.MG
शास्त्र-विधिम्
शास्त्रविधिमुत्सृज्य
शास्त्र-विधि{पुं}{2;एक}
शास्त्र-विधि{पुं}{2;एक}
<शास्त्र-विधिम्>Km
शास्त्रसम्मतो विधिः = शास्त्रविधिः तम् शास्त्रविधिम्
कर्म 4
-
शास्त्रविधि_को
the_regulations_of_scripture
-
-
GLLGGGL
उत्सृज्य
-
उत्सृज्य
उत्_सृज्{कृत्_प्रत्ययः:ल्यप्;उत्_सृजँ;तुदादिः}
-
-
पूर्वकालः 7
-
त्यागकर
giving_up
यजन्ते
यजन्ते
यज्1{कर्तरि;लट्;प्र;बहु;आत्मनेपदी;यजँ;भ्वादिः}
यज्{कर्तरि;लट्;प्र;बहु;आत्मनेपदी;यजँ;भ्वादिः}
-
-
-
-
देवादि_का_पूजन_करते_हैं
worship
-
-
LGG
श्रद्धया
श्रद्धयान्विताः
श्रद्धा{स्त्री}{3;एक}
श्रद्धा{स्त्री}{3;एक}
-
-
करणम् 7
-
श्रद्धा_से
full_faith
-
सवर्णदीर्घ-सन्धिः (अकः सवर्णे दीर्घः (6।1।101))
GLGLG
अन्विताः
-
अन्वित{पुं}{1;बहु}/अन्वित{पुं}{8;बहु}/अन्विता{स्त्री}{1;बहु}/अन्विता{स्त्री}{2;बहु}/अन्विता{स्त्री}{8;बहु}
अन्वित{पुं}{1;बहु}
-
-
कर्तृसमानाधिकरणम् 7
-
युक्त_हुए
possessed_of
तेषाम्
तेषां
तद्{पुं}{6;बहु}/तद्{नपुं}{6;बहु}
तद्{पुं}{6;बहु}
-
-
षष्ठीसम्बन्धः 9
-
उनकी
of_them
-
-
GG
निष्ठा
निष्ठा
निष्ठा{स्त्री}{1;एक}
निष्ठा{स्त्री}{1;एक}
-
-
कर्ता 18
-
स्थिति
faith
-
-
GG
तु
तु
तु{अव्य}
तु{अव्य}
-
-
सम्बन्धः 18
-
फिर
but
-
-
L
का
का
किम्{स्त्री}{1;एक}
किम्{स्त्री}{1;एक}
-
-
कर्तृसमानाधिकरणम् 18
-
कौन-सी_है
what_is_that
-
-
G
कृष्ण
कृष्ण
कृष्ण{पुं}{8;एक}/कृष्ण{नपुं}{8;एक}
कृष्ण{पुं}{8;एक}
-
-
सम्बोध्यः 7
-
हे_कृष्ण
O_Krsna
-
-
GL
सत्त्वम्
सत्त्वमाहो
सत्त्व{पुं}{2;एक}/सत्त्व{नपुं}{1;एक}/सत्त्व{नपुं}{2;एक}/सत्त्व{नपुं}{1;एक}/सत्त्व{नपुं}{2;एक}
सत्त्व{नपुं}{1;एक}
-
-
अन्यतरः 13
-
सात्त्विकी
in_goodness
-
रुत्व-उत्व-गुण-सन्धिः (ससजुषो रुः (8।2।66)-हशि च (6।1।114)-आद्गुणः (6।1।87))
GGGG
आहो
-
आहो{अव्य}
आहो{अव्य}
-
-
कर्तृसमानाधिकरणम् 19
-
अथवा
said
रजः
रजस्तमः
रजस्{पुं}{8;एक}/रजस्{नपुं}{1;एक}/रजस्{नपुं}{2;एक}/रजस्{नपुं}{8;एक}
रजस्{नपुं}{1;एक}
-
-
अन्यतरः 13
-
राजसी
in_passion
-
सत्व-सन्धिः (विसर्जनीयस्य सः (8।3।34))
LGGG
तमः
-
तम{पुं}{1;एक}/तमस्{नपुं}{1;एक}/तमस्{नपुं}{2;एक}/तमस्{नपुं}{8;एक}
तमस्{नपुं}{1;एक}
-
-
अन्यतरः 13
-
तामसी
in_ignorance
17.2.Aत्रि-विधा
17.2.Bत्रिविधा
17.2.Cत्रि-विधा{स्त्री}{1;एक}
17.2.Dत्रि-विधा{स्त्री}{1;एक}
17.2.E<त्रि-विधा>Bs6
17.2.Fतिस्रः विधाः यस्याः सा = त्रिविधा
17.2.Gकर्तृसमानाधिकरणम् 12
17.2.H-
17.2.Iतीनों_प्रकार_की
17.2.Jthree_kinds
17.2.K-
17.2.L-
17.2.MLLG
भवति
भवति
भवत्{पुं}{7;एक}/भवती{स्त्री}{8;एक}/भू1{कर्तरि;लट्;प्र;एक;परस्मैपदी;भू;भ्वादिः}
भू{कर्तरि;लट्;प्र;एक;परस्मैपदी;भू;भ्वादिः}
-
-
-
-
होती_है
become
-
-
LLL
श्रद्धा
श्रद्धा
श्रद्धा{स्त्री}{1;एक}
श्रद्धा{स्त्री}{1;एक}
-
-
कर्ता 12
-
श्रद्धा
faith
-
-
GG
देहिनाम्
देहिनां
देहिन्{पुं}{6;बहु}/देहिन्{नपुं}{6;बहु}
देहिन्{पुं}{6;बहु}
-
-
षष्ठीसम्बन्धः 2
-
मनुष्यों_की
of_the_embodied
देहः अस्यास्तीति देहिनः तेषां
-
GLG
सा
सा
तद्{स्त्री}{1;एक}
तद्{स्त्री}{1;एक}
-
-
विशेषणम् 4
-
वह
that
-
-
G
स्व-भाव-जा
स्वभावजा
स्व-भाव-ज{पुं}/ज{नपुं}
स्वभाव-जा{स्त्री}{1;एक}
<<स्व-भाव>T6-जा>U
स्वस्य भावः = स्वभावः, स्वभावात् जायते सा = स्वभावजा
विशेषणम् 4
-
स्वभाव_से_उत्पन्न
according_to_his_mode_of_material_nature
-
-
LGLG
सात्त्विकी
सात्त्विकी
सात्त्विकी{स्त्री}{1;एक}
सात्त्विकी{स्त्री}{1;एक}
-
-
समुच्चितम् 8
-
सात्त्विकी
mode_of_goodness
-
-
GLG
राजसी
राजसी
राजसी{स्त्री}{1;एक}
राजसी{स्त्री}{1;एक}
-
-
समुच्चितम् 8
-
राजसी
mode_of_passion
-
-
GLG
च_एव
चैव
च{अव्य}
{अव्य}_एव{अव्य}
-
-
-
-
और
also
-
वृद्धि-सन्धिः (वृद्धिरेचि (6।1।88))
GL
तामसी
तामसी
तामसी{स्त्री}{1;एक}
तामसी{स्त्री}{1;एक}
-
-
समुच्चितम् 8
-
तामसी
mode_of_ignorance
-
-
GLG
चेति
च{अव्य}
{अव्य}
-
-
प्रतियोगी 10
-
तथा
and
-
गुण-सन्धिः (आद्गुणः (6।1।87))
GL
इति
-
इति{अव्य}
इति{अव्य}
-
-
अनुयोगी 11
-
ऐसे
thus
ताम्
तां
तद्{स्त्री}{2;एक}
तद्{स्त्री}{2;एक}
-
-
कर्म 16
-
उसको
that
-
-
G
शृणु
शृणु
श्रु1{कर्तरि;लोट्;म;एक;परस्मैपदी;श्रु;भ्वादिः}
श्रु{कर्तरि;लोट्;म;एक;परस्मैपदी;श्रु;भ्वादिः}
-
-
-
-
सुन
hear
-
-
LL
17.3.Aसत्त्व-अनुरूपा
17.3.Bसत्त्वानुरूपा
17.3.Cसत्त्व-अनुरूपा{स्त्री}{1;एक}
17.3.Dसत्त्व-अनुरूपा{स्त्री}{1;एक}
17.3.E<सत्त्व-अनुरूपा>T6
17.3.Fसत्त्वस्य अनुरूपा = सत्त्वानुरूपा
17.3.Gकर्तृसमानाधिकरणम् 5
17.3.H-
17.3.Iउनके_अन्तःकरण_के_अनुरूप
17.3.Jaccording_to_the_existence
17.3.K-
17.3.L-
17.3.MGGLGG
सर्वस्य
सर्वस्य
सर्व{पुं}{6;एक}/सर्व{नपुं}{6;एक}
सर्व{पुं}{6;एक}
-
-
षष्ठीसम्बन्धः 3
-
सभी_मनुष्यों_की
of_everyone
-
-
GGL
श्रद्धा
श्रद्धा
श्रद्धा{स्त्री}{1;एक}
श्रद्धा{स्त्री}{1;एक}
-
-
कर्ता 5
-
श्रद्धा
faith
-
-
GG
भवति
भवति
भवत्{पुं}{7;एक}/भवती{स्त्री}{8;एक}/भू1{कर्तरि;लट्;प्र;एक;परस्मैपदी;भू;भ्वादिः}
भू{कर्तरि;लट्;प्र;एक;परस्मैपदी;भू;भ्वादिः}
-
-
-
-
होती_है
becomes
-
-
LLL
भारत
भारत
भारत{नपुं}{8;एक}/भारत{पुं}{8;एक}
भारत{पुं}{8;एक}
-
-
सम्बोध्यः 5
-
हे_भारत
O_son_of_Bharata
-
-
GLL
श्रद्धा-मयः
श्रद्धामयोऽयं
श्रद्धामय{पुं}{1;एक}
श्रद्धामय{पुं}{1;एक}
<श्रद्धा-मयः>Bs7
श्रद्धा यस्मिन् सः = श्रद्धामयः
कर्तृसमानाधिकरणम् 9
-
श्रद्धामय
full_of_faith
-
रुत्व-उत्व-गुण-पूर्वरुप-सन्धिः (ससजुषो रुः (8।2।66)-अतो रोरप्लुतादप्लुते (6।1।113)-आद्गुणः (6।1।87)-एङः पदान्तादति (6।1।109))
GGLGG
अयम्
-
अय{पुं}{2;एक}/इदम्{पुं}{1;एक}
इदम्{पुं}{1;एक}
-
-
विशेषणम् 7
-
यह
this
पुरुषः
पुरुषो
पुरुष{पुं}{1;एक}
पुरुष{पुं}{1;एक}
-
-
कर्ता 9
-
पुरुष
living_entity
-
रुत्व-उत्व-गुण-सन्धिः (ससजुषो रुः (8।2।66)-हशि च (6।1।114)-आद्गुणः (6।1।87))
LLG
यः
यो
यद्{पुं}{1;एक}
यद्{पुं}{1;एक}
-
-
सम्बन्धः 13
-
जो_(पुरुष)
anyone
-
रुत्व-उत्व-गुण-सन्धिः (ससजुषो रुः (8।2।66)-हशि च (6।1।114)-आद्गुणः (6।1।87))
G
यत्-श्रद्धः
यच्छ्रद्धः
यद्-श्रद्धः
यद्-श्रद्ध{पुं}{1;एक}
<यत्-श्रद्धः>Bs6
या श्रद्धा यस्य सः = यत्श्रद्धः
कर्ता 12
-
जैसी_श्रद्धावाला
like_that_faith
-
जश्त्व-श्चुत्व-चर्त्व-छत्व (झलां जशोऽन्ते (8।2।39)-स्तोः श्चुना श्चुः (8।4।40)-खरि च (8।4।55)-शश्छोऽटि (8।4।63))
GGG
सः
तद्{पुं}{1;एक}
तद्{पुं}{1;एक}
-
-
अनुयोगी 16
-
वह
he
-
रुत्व-यत्व-लोप-सन्धिः (ससजुषो रुः (8।2।66)-भोभगोअघो अपूर्वस्य योऽशि (8।3।17)-लोपः शाकल्यस्य (8।3।19))
L
एव
एव
एव{अव्य}
एव{अव्य}
-
-
सम्बन्धः 13
-
भी
certainly
-
-
GL
सः
सः
तद्{पुं}{1;एक}
तद्{पुं}{1;एक}
-
-
कर्ता 16
-
वही
that
-
-
G
17.4.Aयजन्ते
17.4.Bयजन्ते
17.4.Cयज्1{कर्तरि;लट्;प्र;बहु;आत्मनेपदी;यजँ;भ्वादिः}
17.4.Dयज्{कर्तरि;लट्;प्र;बहु;आत्मनेपदी;यजँ;भ्वादिः}
17.4.E-
17.4.F-
17.4.G-
17.4.H-
17.4.Iपूजते_हैं
17.4.Jworship
17.4.K-
17.4.L-
17.4.MLGG
सात्त्विकाः
सात्त्विका
सात्त्विक{पुं}{1;बहु}/सात्त्विक{पुं}{8;बहु}
सात्त्विक{पुं}{1;बहु}
-
-
कर्ता 3
-
सात्त्विक_पुरुष
those_who_are_in_the_mode_of_goodness
सत्त्वेन जातं सात्विकम्
रुत्व-यत्व-लोप-सन्धिः (ससजुषो रुः (8।2।66)-भोभगोअघो अपूर्वस्य योऽशि (8।3।17)-हलि सर्वेषाम् (8।3।22))
GLG
देवान्
देवान्यक्षरक्षांसि
देव{पुं}{2;बहु}
देव{पुं}{2;बहु}
-
-
कर्म 3
-
देवों_को
demigods
-
-
GGGLGGL
यक्ष-रक्षांसि
-
यक्ष-रक्षस्{नपुं}{1;बहु}/रक्षस्{नपुं}{2;बहु}/रक्षस्{नपुं}{8;बहु}
यक्ष-रक्षस्{नपुं}{2;बहु}
<यक्ष-रक्षांसि>Di
यक्षांसि च रक्षांसि च = यक्षरक्षांसि
कर्म 6
-
यक्ष_और_राक्षसों_को
demons
राजसाः
राजसाः
राजस{पुं}{1;बहु}/राजस{पुं}{8;बहु}/राजसा{स्त्री}{1;बहु}/राजसा{स्त्री}{2;बहु}/राजसा{स्त्री}{8;बहु}
राजस{पुं}{1;बहु}
-
-
कर्ता 6
-
राजस_पुरुष
those_who_are_in_the_mode_of_passion
रजसः इमे राजसाः
-
GLG
प्रेतान्
प्रेतान्भूतगणांश्चान्ये
प्रेत{पुं}{2;बहु}
प्रेत{पुं}{2;बहु}
-
-
समुच्चितम् 11
-
प्रेत
dead_spirits
-
रुत्व-सन्धिः (नश्छव्यप्रशान् (8।3।7)-अनुनासिकात् परोऽनुस्वारः (8।3।4)-खरवसानयोर्विसर्जनीयः (8।3।15)-विसर्जनीयस्य सः (8।3।34)-स्तोः श्चुना श्चुः (8।4।40)) / सवर्णदीर्घ-सन्धिः (अकः सवर्णे दीर्घः (6।1।101))
GGGLLGGG
भूत-गणान्
-
भूत-गण{पुं}{2;बहु}
भूत-गण{पुं}{2;बहु}
<भूत-गणान्>T6
भूतानां गणः = भूतगणः तान् भूतगणान्
समुच्चितम् 11
-
भूतगणों_को
ghosts
-
च{अव्य}
{अव्य}
-
-
कर्म 13
-
और
and
अन्ये
-
अन्य{नपुं}{1;द्वि}/अन्य{नपुं}{2;द्वि}/अन्य{नपुं}{7;एक}/अन्य{नपुं}{8;द्वि}/अन्य{पुं}{1;बहु}/अन्य{नपुं}{1;द्वि}/अन्य{नपुं}{2;द्वि}/अन्या{स्त्री}{1;द्वि}/अन्या{स्त्री}{2;द्वि}/अन्या{स्त्री}{8;एक}/अन्या{स्त्री}{8;द्वि}/अन्या{स्त्री}{1;द्वि}/अन्या{स्त्री}{2;द्वि}/अन्1{भावे;लट्;उ;एक;आत्मनेपदी;अनँ;अदादिः}
अन्य{पुं}{1;बहु}
-
-
विशेषणम् 9
-
अन्य
others
यजन्ते
यजन्ते
यज्1{कर्तरि;लट्;प्र;बहु;आत्मनेपदी;यजँ;भ्वादिः}
यज्{कर्तरि;लट्;प्र;बहु;आत्मनेपदी;यजँ;भ्वादिः}
-
-
-
-
पूजते_हैं
worship
-
-
LGG
तामसाः
तामसा
तामस{पुं}{1;बहु}/तामस{पुं}{8;बहु}
तामस{पुं}{1;बहु}
-
-
विशेषणम् 9
-
तामस
in_the_mode_of_ignorance
-
रुत्व-यत्व-लोप-सन्धिः (ससजुषो रुः (8।2।66)-भोभगोअघो अपूर्वस्य योऽशि (8।3।17)-हलि सर्वेषाम् (8।3।22))
GLG
जनाः
जनाः
जन{पुं}{1;बहु}/जन{पुं}{8;बहु}
जन{पुं}{1;बहु}
-
-
कर्ता 13
-
मनुष्य
people
-
-
LG
17.5.Aअ-शास्त्र-विहितम्
17.5.Bअशास्त्रविहितं
17.5.Cअ-शास्त्र-विहित{पुं}{2;एक}/विहित{नपुं}{1;एक}/विहित{नपुं}{2;एक}
17.5.D-शास्त्र-विहित{पुं}{2;एक}
17.5.E<न-<शास्त्र-विहितं>T3>Tn
17.5.Fशास्त्रेण विहितम् = शास्त्रविहितम्, न शास्त्रविहितम् = अशास्त्रविहितम्
17.5.Gविशेषणम् 5
17.5.H-
17.5.Iशास्त्रविधि_से_रहित
17.5.Jnot_mentioned_in_the_scriptures_directed
17.5.K-
17.5.L-
17.5.MLGLLLG
घोरम्
घोरं
घोर{पुं}{2;एक}/घोर{नपुं}{1;एक}/घोर{नपुं}{2;एक}
घोर{नपुं}{2;एक}
-
-
विशेषणम् 5
-
घोर
harmful_to_others
-
-
GG
तप्यन्ते
तप्यन्ते
तप्1{कर्मणि;लट्;प्र;बहु;आत्मनेपदी;तपँ;भ्वादिः}/तप्2{कर्तरि;लट्;प्र;बहु;आत्मनेपदी;तपँ;दिवादिः}/तप्2{कर्मणि;लट्;प्र;बहु;आत्मनेपदी;तपँ;दिवादिः}
तप्{कर्तरि;लट्;प्र;बहु;आत्मनेपदी;तपँ;भ्वादिः}
-
-
प्रतियोगी 1
-
तपते_हैं
undergo_penances
-
-
GGG
ये
ये
यद्{पुं}{1;बहु}/यद्{स्त्री}{1;द्वि}/यद्{स्त्री}{2;द्वि}/यद्{नपुं}{1;द्वि}/यद्{नपुं}{2;द्वि}
यद्{पुं}{1;बहु}
-
-
सम्बन्धः 7
-
जो
those
-
-
G
तपः
तपो
तप{पुं}{1;एक}/तपस्{नपुं}{1;एक}/तपस्{नपुं}{2;एक}/तपस्{नपुं}{8;एक}
तपस्{नपुं}{2;एक}
-
-
कर्म 6
-
तप_को
austerities
-
रुत्व-उत्व-गुण-सन्धिः (ससजुषो रुः (8।2।66)-हशि च (6।1।114)-आद्गुणः (6।1।87))
LG
जनाः
जनाः
जन{पुं}{1;बहु}/जन{पुं}{8;बहु}
जन{पुं}{1;बहु}
-
-
कर्ता 6
-
मनुष्य
persons
-
-
LG
दम्भ-अहङ्कार-संयुक्ताः
दम्भाहङ्कारसंयुक्ताः
दम्भ-अहङ्कार-संयुक्त{पुं}{1;बहु}/संयुक्त{पुं}{8;बहु}/संयुक्ता{स्त्री}{1;बहु}/संयुक्ता{स्त्री}{2;बहु}/संयुक्ता{स्त्री}{8;बहु}
दम्भ-अहङ्कार-सम्_युज्{कृत्_प्रत्ययः:क्त;सम्_युजिँर्;रुधादिः;पुं}{1;बहु}
<<दम्भ-अहङ्कार>Di-संयुक्ताः>T3
दम्भः च अहङ्कारः च = दम्भाहङ्कारौ, दम्भाहङ्काराभ्यां संयुक्तः = दम्भाहङ्कारसंयुक्तः ते दम्भाहङ्कारसंयुक्ताः
समुच्चितम् 12
-
दम्भ_और_अहंकार_से_युक्त
engaged_in_pride_and_egoism
-
-
GGGGLGGG
काम-राग-बल-अन्विताः
कामरागबलान्विताः
काम-राग-बल-अन्वित{पुं}{1;बहु}/अन्वित{पुं}{8;बहु}/अन्विता{स्त्री}{1;बहु}/अन्विता{स्त्री}{2;बहु}/अन्विता{स्त्री}{8;बहु}
काम-राग-बल-अन्वित{पुं}{1;बहु}
<<<काम-राग>Di-बल>T6-अन्विताः>T3
कामः च रागः च = कामरागौ, कामरागाभ्यां बलम् = कामरागबलम्, कामरागबलेन अन्वितः = कामरागबलान्वितः ते कामरागबलान्विताः
समुच्चितम् 12
-
कामना_आसक्ति_और_बलके_अभिमान_से_भी_युक्त
impelled_by_lust,_attachment_and_force
-
-
GLGLLGLG
17.6.Aकर्शयन्तः
17.6.Bकर्शयन्तः
17.6.Cकर्शयन्तः
17.6.Dकृष्_णिच्{कृत्_प्रत्ययः:शतृ;कृषँ_णिच्;भ्वादिः;पुं}{1;बहु}
17.6.E-
17.6.F-
17.6.Gसमानकालः 12
17.6.H-
17.6.Iकृश_करनेवाले_है
17.6.Jtormenting
17.6.K-
17.6.L-
17.6.MGLGG
शरीर-स्थम्
शरीरस्थं
शरीर-स्थ{पुं}{2;एक}/स्थ{नपुं}{1;एक}/स्थ{नपुं}{2;एक}
शरीर-स्थ{पुं}{2;एक}
<शरीर-स्थं>U
शरीरे तिष्ठति = शरीरस्थः तम् शरीरस्थम्
विशेषणम् 2
-
शरीररूप_से_स्थित
situated_within_the_body
-
-
LGGG
भूत-ग्रामम्
भूत-ग्राममचेतसः
भूत-ग्राम{पुं}{2;एक}
भूत-ग्राम{पुं}{2;एक}
<भूत-ग्रामम्>T6
भूतानां ग्रामः = भूतग्रामः तम् भूतग्रामम्
समुच्चितम् 3
-
भूत-समुदाय_को
combination_of_material_elements
-
-
GL
अ-चेतसः
-
अ-चेतस्{नपुं}{5;एक}/चेतस्{नपुं}{6;एक}
-चेतस्{नपुं}{1;बहु}
<न-चेतसः>Bsmn
न चेतः यस्य सः = अचेताः ते अचेतसः
कर्म 12
-
अज्ञानियों_को
by_such_a_misled_mentality
माम्
मां
अस्मद्{2;एक}
अस्मद्{2;एक}
-
-
समुच्चितम् 3
-
मुझ_परमात्मा_को
to_Me
-
-
G
चैवान्तःशरीरस्थं
च{अव्य}
{अव्य}
-
-
कर्म 7
-
और
also
-
वृद्धि-सन्धिः (वृद्धिरेचि (6।1।88)) / सवर्णदीर्घ-सन्धिः (अकः सवर्णे दीर्घः (6।1।101))
GGGLGGG
एव
-
एव{अव्य}
एव{अव्य}
-
-
सम्बन्धः 5
-
भी
certainly
अन्तः-शरीर-स्थम्
-
अन्तः-शरीर-स्थ{पुं}{2;एक}/स्थ{नपुं}{1;एक}/स्थ{नपुं}{2;एक}
अन्तः-शरीर-स्थ{पुं}{2;एक}
<अन्तः-<शरीर-स्थं>U>K1
शरीरे तिष्ठति = शरीरस्थः, अन्तः च सः शरीरस्थः = अन्तःशरीरस्थः तम् अन्तःशरीरस्थम्
विशेषणम् 5
-
अन्तःकरण_में_स्थित
situated_within_the_body
तान्
तान्विद्ध्यासुरनिश्चयान्
तद्{पुं}{2;बहु}
तद्{पुं}{2;बहु}
-
-
विशेषणम् 9
-
उन
them
-
यण्-सन्धिः (इको यणचि (6।1।77))
GGGLLGLG
विद्धि
-
विद्1{कर्तरि;लोट्;म;एक;परस्मैपदी;विदँ;अदादिः}
विद्{कर्तरि;लोट्;म;एक;परस्मैपदी;विदँ;अदादिः}
-
-
-
-
जान
understand
आसुर-निश्चयान्
-
आसुर-निश्चय{पुं}{2;बहु}
आसुर-निश्चय{पुं}{2;बहु}
<असुर-निश्चयान्>Bs6
आसुरः निश्चयः येषां ते = आसुरनिश्चयाः तान् आसुरनिश्चयान्
कर्मसमानाधिकरणम् 12
-
आसुर-स्वभाववाले
certainly_demons
17.7.Aआहारः
17.7.Bआहारस्त्वपि
17.7.Cआहार{पुं}{1;एक}
17.7.Dआहार{पुं}{1;एक}
17.7.E-
17.7.F-
17.7.Gकर्ता 7
17.7.H-
17.7.Iभोजन
17.7.Jeating
17.7.K-
17.7.Lसत्व-सन्धिः (विसर्जनीयस्य सः (8।3।34)) / यण्-सन्धिः (इको यणचि (6।1।77))
17.7.MGGGLL
तु
-
तु{अव्य}
तु{अव्य}
-
-
-
-
और
certainly
अपि
-
अपि{अव्य}
अपि{अव्य}
-
-
सम्बन्धः 2
-
भी
also
सर्वस्य
सर्वस्य
सर्व{पुं}{6;एक}/सर्व{नपुं}{6;एक}
सर्व{पुं}{6;एक}
-
-
षष्ठीसम्बन्धः 6
-
सबको
of_everyone
-
-
GGL
त्रि-विधः
त्रिविधो
त्रि-विध{पुं}{1;एक}/विधस्{पुं}{8;एक}
त्रि-विध{पुं}{1;एक}
<त्रि-विधः>Bs6
त्रीणि विधानि यस्य सः = त्रिविधः
विशेषणम् 6
-
तीन_प्रकार_का
three_kinds
-
रुत्व-उत्व-गुण-सन्धिः (ससजुषो रुः (8।2।66)-हशि च (6।1।114)-आद्गुणः (6।1।87))
LLG
भवति
भवति
भवत्{पुं}{7;एक}/भवती{स्त्री}{8;एक}/भू1{कर्तरि;लट्;प्र;एक;परस्मैपदी;भू;भ्वादिः}
भू{कर्तरि;लट्;प्र;एक;परस्मैपदी;भू;भ्वादिः}
-
-
प्रतियोगी 1
-
होता_है
are
-
-
LLL
प्रियः
प्रियः
प्री{नपुं}{5;एक}/प्री{नपुं}{6;एक}/प्रिय{पुं}{1;एक}
प्रिय{पुं}{1;एक}
-
-
कर्तृसमानाधिकरणम् 7
-
प्रिय
dear
-
-
LG
यज्ञः
यज्ञस्तपस्तथा
यज्ञ{पुं}{1;एक}
यज्ञ{पुं}{1;एक}
-
-
समुच्चितम् 13
-
यज्ञ
sacrifice
-
सत्व-सन्धिः (विसर्जनीयस्य सः (8।3।34)) / सत्व-सन्धिः (विसर्जनीयस्य सः (8।3।34))
GGLGLG
तपः
-
तप{पुं}{1;एक}/तपस्{नपुं}{1;एक}/तपस्{नपुं}{2;एक}/तपस्{नपुं}{8;एक}
तपस्{नपुं}{1;एक}
-
-
समुच्चितम् 13
-
तप
austerity
तथा
-
तथा{अव्य}
तथा{अव्य}
-
-
अनुयोगी 15
-
वैसे
also
दानम्
दानं
दान{नपुं}{1;एक}/दान{नपुं}{2;एक}
दान{नपुं}{1;एक}
-
-
समुच्चितम् 13
-
दान
charity
-
-
GG
तेषाम्
तेषां
तद्{पुं}{6;बहु}/तद्{नपुं}{6;बहु}
तद्{पुं}{6;बहु}
-
-
षष्ठीसम्बन्धः 18
-
उनके
of_them
-
-
GG
भेदम्
भेदमिमं
भेद{पुं}{2;एक}
भेद{पुं}{2;एक}
-
-
कर्म 21
-
भेद_को
differences
-
-
GGGG
इमम्
-
इदम्{पुं}{2;एक}
इदम्{पुं}{2;एक}
-
-
विशेषणम् 18
-
इस
thus
शृणु
शृणु
श्रु1{कर्तरि;लोट्;म;एक;परस्मैपदी;श्रु;भ्वादिः}
श्रु{कर्तरि;लोट्;म;एक;परस्मैपदी;श्रु;भ्वादिः}
-
-
-
-
सुन
hear
-
-
LL
17.8.Aआयुः-सत्त्व-बल-आरोग्य-सुख-प्रीति-विवर्धनाः
17.8.Bआयुःसत्त्वबलारोग्यसुखप्रीतिविवर्धनाः
17.8.Cआयुस्-सत्त्व-बल-आरोग्य-सुख-प्रीति-विवर्धन{पुं}{1;बहु}/विवर्धन{पुं}{8;बहु}
17.8.Dआयुस्-सत्त्व-बल-आरोग्य-सुख-प्रीति-विवर्धन{पुं}{1;बहु}
17.8.E<<आयुष्-सत्त्व-बल-आरोग्य-सुख-प्रीति>Di-विवर्धनाः>T6
17.8.Fआयुः च सत्त्वं च बलं च आरोग्यं च सुखं च प्रीतिः च = आयुस्सत्त्वबलारोग्यसुखप्रीतयः, आयुस्सत्त्वबलारोग्यसुखप्रीतीनां विवर्धनः = आयुस्सत्त्वबलारोग्यसुखप्रीतिविवर्धनः ते आयुस्सत्त्वबलारोग्यसुखप्रीतिविवर्धनाः
17.8.Gविशेषणम् 6
17.8.H-
17.8.Iआयु_बुद्धि_बल_आरोग्य_सुख_और_प्रीति_को_बढ़ानेवाले
17.8.Jincreasing_duration_of_life,_existence,_strength,_health,_happiness_and_satisfaction
17.8.K-
17.8.L-
17.8.MGGGLLGGLLGGLLGLG
रस्याः
रस्याः
रस्य{पुं}{1;बहु}/रस्य{पुं}{8;बहु}/रस्या{स्त्री}{1;बहु}/रस्या{स्त्री}{2;बहु}/रस्या{स्त्री}{8;बहु}/रस्1{कर्तरि;आशीर्लिङ्;म;एक;परस्मैपदी;रसँ;भ्वादिः}/रस1{कर्तरि;आशीर्लिङ्;म;एक;आत्मनेपदी;रस;चुरादिः}/रस1_णिच्{कर्तरि;आशीर्लिङ्;म;एक;परस्मैपदी;रस;चुरादिः}
रस्य{पुं}{1;बहु}
-
-
विशेषणम् 6
-
रसयुक्त
juicy
रसयितुं योग्याः रस्याः
-
GG
स्निग्धाः
स्निग्धाः
स्निग्ध{पुं}{1;बहु}/स्निग्ध{पुं}{8;बहु}/स्निग्धा{स्त्री}{1;बहु}/स्निग्धा{स्त्री}{2;बहु}/स्निग्धा{स्त्री}{8;बहु}
स्निग्ध{पुं}{1;बहु}
-
-
विशेषणम् 6
-
चिकने
fatty
-
-
GG
स्थिराः
स्थिरा
स्थिर{पुं}{1;बहु}/स्थिर{पुं}{8;बहु}/स्थिरा{स्त्री}{1;बहु}/स्थिरा{स्त्री}{2;बहु}/स्थिरा{स्त्री}{8;बहु}
स्थिर{पुं}{1;बहु}
-
-
विशेषणम् 6
-
स्थिर_रहनेवाले
enduring
-
रुत्व-यत्व-लोप-सन्धिः (ससजुषो रुः (8।2।66)-भोभगोअघो अपूर्वस्य योऽशि (8।3।17)-हलि सर्वेषाम् (8।3।22))
LG
हृद्याः
हृद्या
हृद्या{स्त्री}{1;बहु}/हृद्या{स्त्री}{2;बहु}/हृद्या{स्त्री}{8;बहु}
हृद्य{पुं}{1;बहु}
-
-
विशेषणम् 6
-
स्वभाव_से_ही_मन_को_प्रिय
pleasing_to_the_heart
हृदयस्य प्रियाः हृद्याः
रुत्व-यत्व-लोप-सन्धिः (ससजुषो रुः (8।2।66)-भोभगोअघो अपूर्वस्य योऽशि (8।3।17)-लोपः शाकल्यस्य (8।3।19))
GG
आहाराः
आहाराः
आहार{पुं}{1;बहु}/आहार{पुं}{8;बहु}
आहार{पुं}{1;बहु}
-
-
कर्ता 8
-
आहार
food
-
-
GGG
सात्त्विक-प्रियाः
सात्त्विकप्रियाः
सात्त्विक-प्रिय{पुं}{1;बहु}/प्रिय{पुं}{8;बहु}/प्रिया{स्त्री}{1;बहु}/प्रिया{स्त्री}{2;बहु}/प्रिया{स्त्री}{8;बहु}
सात्त्विक-प्रिय{पुं}{1;बहु}
<सात्त्विक-प्रियाः>T6
सात्त्विकस्य प्रियः = सात्त्विकप्रियः ते सात्त्विकप्रियाः
कर्तृसमानाधिकरणम् 8
-
सात्त्विक_पुरुष_को_प्रिय
palatable_to_good_people
-
-
GLGLG
17.9.Aकटु-अम्ल-लवण-अत्युष्ण-तीक्ष्ण-रूक्ष-विदाहिनः
17.9.Bकट्वम्ललवणात्युष्णतीक्ष्णरूक्षविदाहिनः
17.9.Cकटु-अम्ल-लवण-अत्युष्ण-तीक्ष्ण-रूक्ष-विदाहिन्{पुं}{1;बहु}/विदाहिन्{पुं}{2;बहु}/विदाहिन्{पुं}{5;एक}/विदाहिन्{पुं}{6;एक}/विदाहिन्{पुं}{8;बहु}/विदाहिन्{नपुं}{5;एक}/विदाहिन्{नपुं}{6;एक}/विदाहिन{पुं}{1;एक}
17.9.Dकटु-अम्ल-लवण-अत्युष्ण-तीक्ष्ण-रूक्ष-विदाहिन्{पुं}{1;बहु}
17.9.E<कटु-अम्ल-लवण-अत्युष्ण-तीक्ष्ण-रूक्ष-विदाहिनः>Di
17.9.Fकटुः च अम्लः च लवणः च अत्युष्णः च तीक्ष्णः च रूक्षः च विदाही च = कट्वम्ललवणात्युष्णतीक्ष्णरूक्षविदाहिनः
17.9.Gविशेषणम् 3
17.9.H-
17.9.Iकड़ुवे_खट्टे_लवणयुक्त_बहुत-गरम_तीखे_रूखे_दाहकारक
17.9.Jbitter_sour_salty_very_hot_pungent_dry_and_burning
17.9.K-
17.9.L-
17.9.MGGLLLGGLGLGLLGLG
आहाराः
आहारा
आहार{पुं}{1;बहु}/आहार{पुं}{8;बहु}
आहार{पुं}{1;बहु}
-
-
कर्ता 6
-
आहार_अर्थात्_भोजन_करने_के_पदार्थ
food
-
रुत्व-यत्व-लोप-सन्धिः (ससजुषो रुः (8।2।66)-भोभगोअघो अपूर्वस्य योऽशि (8।3।17)-हलि सर्वेषाम् (8।3।22))
GGG
राजसस्य
राजसस्येष्टा
राजस{पुं}{6;एक}/राजस{नपुं}{6;एक}
राजस{पुं}{6;एक}
-
-
षष्ठीसम्बन्धः 5
-
राजस_पुरुष_को
in_the_mode_of_passion
-
गुण-सन्धिः (आद्गुणः (6।1।87)) / रुत्व-यत्व-लोप-सन्धिः (ससजुषो रुः (8।2।66)-भोभगोअघो अपूर्वस्य योऽशि (8।3।17)-हलि सर्वेषाम् (8।3।22))
GLGGG
इष्टाः
-
इष्ट{पुं}{1;बहु}/इष्ट{पुं}{8;बहु}/इष्टा{स्त्री}{1;बहु}/इष्टा{स्त्री}{2;बहु}/इष्टा{स्त्री}{8;बहु}
इष्{कृत्_प्रत्ययः:क्त;इषुँ;तुदादिः;पुं}{1;बहु}
-
-
कर्तृसमानाधिकरणम् 6
-
प्रिय
palatable
दुःख-शोक-आमय-प्रदाः
दुःखशोकामयप्रदाः
दुःख-शोक-आमय-प्रद{पुं}{1;बहु}/प्रद{पुं}{8;बहु}/प्रदा{स्त्री}{1;बहु}/प्रदा{स्त्री}{2;बहु}/प्रदा{स्त्री}{8;बहु}
दुःख-शोक-आमय-प्रद{पुं}{1;बहु}
<<दुःख-शोक-आमय>Ds-प्रदाः>U
दुःखं च शोकः च आमयः च = दुःखशोकामयाः, दुःखशोकामयान् प्रददाति = दुःखशोकामयप्रदः ते दुःखशोकामयप्रदाः
विशेषणम् 3
-
दुःख_चिन्ता_तथा_रोगों_को_उत्पन्न_करनेवाले
causing_distress_misery_and_disease
-
-
GLGGLGLG
17.10.Aयात-यामम्
17.10.Bयातयामं
17.10.Cयात-याम{पुं}{2;एक}
17.10.Dयात-याम{पुं}{2;एक}
17.10.E<यात-यामं>Bs6
17.10.Fयातः यामः यस्य तत् = यातयामम्
17.10.Gसमुच्चितम् 9
17.10.H-
17.10.Iअधपका
17.10.Jfood_cooked_three_hours_before_being_eaten
17.10.K-
17.10.L-
17.10.MGLGG
गत-रसम्
गतरसं
गत-रस{पुं}{2;एक}
गत-रस{पुं}{2;एक}
<गत-रसं>Bs6
गतः रसः यस्य तत् = गतरसम्
समुच्चितम् 9
-
रसरहित
tasteless
-
-
LLLG
पूति
पूति
पूति{नपुं}{1;एक}/पूति{नपुं}{2;एक}/पूति{नपुं}{8;एक}
पूति{नपुं}{2;एक}
-
-
समुच्चितम् 9
-
दुर्गन्धयुक्त
bad_smelling
-
-
GL
पर्युषितम्
पर्युषितं
पर्युषित{पुं}{2;एक}/पर्युषित{नपुं}{1;एक}/पर्युषित{नपुं}{2;एक}
पर्युषित{पुं}{2;एक}
-
-
समुच्चितम् 9
-
बासी
decomposed
-
-
GLLG
च{अव्य}
{अव्य}
-
-
-
-
और
also
-
-
L
यत्
यत्
यत्{अव्य}/यद्{नपुं}{1;एक}/यद्{नपुं}{2;एक}/यत्{अव्य}
यत्{अव्य}
-
-
सम्बन्धः 13
-
जो
that_which
-
-
L
उच्छिष्टम्
उच्छिष्टमपि
उच्छिष्ट{पुं}{2;एक}/उद्_शास्1{कर्तरि;लोट्;म;द्वि;परस्मैपदी;शासुँ;अदादिः}
उच्छिष्ट{पुं}{2;एक}
-
-
समुच्चितम् 9
-
उच्छिष्ट
remnants_of_food_eaten_by_others
-
-
GGGLL
अपि
-
अपि{अव्य}
अपि{अव्य}
-
-
सम्बन्धः 10
-
भी
also
चामेध्यं
च{अव्य}
{अव्य}
-
-
कर्तृसमानाधिकरणम् 12
-
तथा
and
-
सवर्णदीर्घ-सन्धिः (अकः सवर्णे दीर्घः (6।1।101))
GGG
अ-मेध्यम्
-
अ-मेध्य{पुं}{2;एक}/मेध्य{नपुं}{1;एक}/मेध्य{नपुं}{2;एक}
अमेध्य{नपुं}{2;एक}
<न-मेध्यम्>Tn
न मेध्यम् = अमेध्यम्
समुच्चितम् 9
-
अपवित्र
untouchable
भोजनम्
भोजनं
भोजन{पुं}{2;एक}/भोजन{नपुं}{1;एक}/भोजन{नपुं}{2;एक}
भोजन{पुं}{2;एक}
-
-
कर्ता 12
-
भोजन
eating
-
-
GLG
तामस-प्रियम्
तामसप्रियम्
तामस-प्रिय{पुं}{2;एक}/प्रिय{नपुं}{1;एक}/प्रिय{नपुं}{2;एक}
तामस-प्रिय{पुं}{2;एक}
<तामस-प्रियम्>T6
तामसस्य प्रियम् = तामसप्रियम्
कर्तृसमानाधिकरणम् 16
-
तामस_पुरुष_को_प्रिय
dear_to_those_in_the_mode_of_darkness
-
-
GLGLL
17.11.Aअ-फल-आकाङ्क्षिभिः
17.11.Bअफलाकाङ्क्षिभिर्यज्ञो
17.11.Cअ-फल-आकाङ्क्षिन्{पुं}{3;बहु}/आकाङ्क्षिन्{नपुं}{3;बहु}
17.11.D-फल-आकाङ्क्षिन्{पुं}{3;बहु}
17.11.E<अ-<फल-आकाङ्क्षिभिः>U>Tn
17.11.Fफलम् आकाङ्क्षन्ति इति = फलाकाङ्क्षी, न फलाकाङ्क्षी = अफलाकाङ्क्षी तैः अफलाकाङ्क्षिभिः
17.11.Gकर्ता 10
17.11.H-
17.11.Iफल_न_चाहनेवाले_पुरुषों_द्वारा
17.11.Jdevoid_of_desire_for_result
17.11.K-
17.11.Lरेफ-सन्धिः (ससजुषो रुः (8।2।66)) / रुत्व-उत्व-गुण-सन्धिः (ससजुषो रुः (8।2।66)-हशि च (6।1।114)-आद्गुणः (6।1।87))
17.11.MLLGGLGGG
यज्ञः
-
यज्ञ{पुं}{1;एक}
यज्ञ{पुं}{1;एक}
-
-
कर्म 4
-
यज्ञ
sacrifice
विधि-दृष्टः
विधिदृष्टो
विधि-दृष्ट{पुं}{1;एक}
विधि-दृश्{कृत्_प्रत्ययः:क्त;दृशिँर्;भ्वादिः;पुं}{1;एक}
<विधि-दृष्टः>T3
विधिना दृष्टः = विधिदृष्टः
विशेषणम् 3
-
शास्त्रविधि_से_नियत
according_to_the_directions_of_the_scriptures
-
रुत्व-उत्व-गुण-सन्धिः (ससजुषो रुः (8।2।66)-हशि च (6।1।114)-आद्गुणः (6।1।87))
LLGG
यः
यद्{पुं}{1;एक}
यद्{पुं}{1;एक}
-
-
सम्बन्धः 11
-
जो
anyone
-
रुत्व-यत्व-लोप-सन्धिः (ससजुषो रुः (8।2।66)-भोभगोअघो अपूर्वस्य योऽशि (8।3।17)-लोपः शाकल्यस्य (8।3।19))
L
इज्यते
इज्यते
इज्यता{स्त्री}{1;द्वि}/इज्यता{स्त्री}{2;द्वि}/इज्यता{स्त्री}{8;एक}/इज्यता{स्त्री}{8;द्वि}/यज्1{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;यजँ;भ्वादिः}
यज्{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;यजँ;भ्वादिः}
-
-
प्रतियोगी 1
-
किया_जाता_है
performs
-
-
GLG
यष्टव्यम्
यष्टव्यमेवेति
यष्टव्य{पुं}{2;एक}/यष्टव्य{नपुं}{1;एक}/यष्टव्य{नपुं}{2;एक}
यज्{कृत्_प्रत्ययः:तव्यत्;यजँ;भ्वादिः;नपुं}{1;एक}
-
-
प्रतियोगी 6
-
करना_कर्तव्य_है
must_be_performed
-
गुण-सन्धिः (आद्गुणः (6।1।87))
GGGGGL
एव
-
एव{अव्य}
एव{अव्य}
-
-
सम्बन्धः 4
-
ही
certainly
इति
-
इति{अव्य}
इति{अव्य}
-
-
अनुयोगी 8
-
इस_प्रकार
thus
मनः
मनः
मनस्{नपुं}{1;एक}/मनस्{नपुं}{2;एक}/मनस्{नपुं}{8;एक}
मनस्{नपुं}{2;एक}
-
-
कर्म 8
-
मन_को
mind
-
-
LG
समाधाय
समाधाय
समाधाय
सम्_आङ्_धा{कृत्_प्रत्ययः:ल्यप्;सम्_आङ्_डुधाञ्;जुहोत्यादिः}
-
-
पूर्वकालः 10
-
समाधान_करके
fixed_in
-
-
GGGL
सः
तद्{पुं}{1;एक}
तद्{पुं}{1;एक}
-
-
अनुयोगी 13
-
वह
he
-
विसर्गलोप-सन्धिः (एतत्तदोः सुलोपोऽकोरनञ्समासे हलि (6।1।132))
L
सात्त्विकः
सात्त्विकः
सात्त्विक{पुं}{1;एक}
सात्त्विक{पुं}{1;एक}
-
-
कर्ता 13
-
सात्त्विक
in_the_mode_of_goodness
-
-
GLG
17.12.Aअभिसन्धाय
17.12.Bअभिसन्धाय
17.12.Cअभिसन्धाय
17.12.Dअभि_सम्_धा{कृत्_प्रत्ययः:ल्यप्;अभि_सम्_डुधाञ्;जुहोत्यादिः}
17.12.E-
17.12.F-
17.12.Gपूर्वकालः 11
17.12.H-
17.12.Iदृष्टि_में_रखकर
17.12.Jdesiring
17.12.K-
17.12.L-
17.12.MLLGGL
तु
तु
तु{अव्य}
तु{अव्य}
-
-
-
-
परंतु
but
-
-
L
फलम्
फलं
फल{नपुं}{1;एक}/फल{नपुं}{2;एक}
फल{नपुं}{2;एक}
-
-
कर्म 8
-
फल_को
the_result
-
-
LG
दम्भ-अर्थम्
दम्भार्थमपि
दम्भ-अर्थ{पुं}{2;एक}/अर्थ{नपुं}{1;एक}/अर्थ{नपुं}{2;एक}
दम्भ-अर्थ{पुं}{2;एक}
<दम्भ-अर्थम्>T4
दम्भाय इदम् = दम्भार्थम्
प्रयोजनम् 11
-
केवल_दम्भाचरण_के_लिये
for_the_sake_of_pride
-
-
GGGLL
अपि
-
अपि{अव्य}
अपि{अव्य}
-
-
सम्बन्धः 6
-
भी
also
चैव
च{अव्य}
{अव्य}
-
-
-
-
और
and
-
वृद्धि-सन्धिः (वृद्धिरेचि (6।1।88))
GL
एव
-
एव{अव्य}
एव{अव्य}
-
-
सम्बन्धः 3
-
ही
certainly
यत्
यत्
यत्{अव्य}/यद्{नपुं}{1;एक}/यद्{नपुं}{2;एक}/यत्{अव्य}
यत्{अव्य}
-
-
विशेषणम् 10
-
जो
that
-
-
L
इज्यते
इज्यते
इज्यता{स्त्री}{1;द्वि}/इज्यता{स्त्री}{2;द्वि}/इज्यता{स्त्री}{8;एक}/इज्यता{स्त्री}{8;द्वि}/यज्1{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;यजँ;भ्वादिः}
यज्{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;यजँ;भ्वादिः}
-
-
-
-
किया_जाता_है
worship
-
-
GLG
भरत-श्रेष्ठ
भरतश्रेष्ठ
भरतश्रेष्ठ{पुं}{8;एक}
भरतश्रेष्ठ{पुं}{8;एक}
<भरत-श्रेष्ठ>K1
भरतः च श्रेष्ठः च = भरतश्रेष्ठः सम्बोधने भरतश्रेष्ठ
सम्बोध्यः 11
-
हे_अर्जुन
O_chief_of_the_Bharatas
-
-
LLGGL
तम्
तं
तद्{पुं}{2;एक}
तद्{पुं}{2;एक}
-
-
विशेषणम् 13
-
उस
that
-
-
G
यज्ञम्
यज्ञं
यज्ञ{पुं}{2;एक}
यज्ञ{पुं}{2;एक}
-
-
कर्म 16
-
यज्ञ_को
sacrifice
-
-
GG
विद्धि
विद्धि
विद्1{कर्तरि;लोट्;म;एक;परस्मैपदी;विदँ;अदादिः}
विद्{कर्तरि;लोट्;म;एक;परस्मैपदी;विदँ;अदादिः}
-
-
-
-
जान
know
-
-
GL
राजसम्
राजसम्
राजस{पुं}{2;एक}/राजस{नपुं}{1;एक}/राजस{नपुं}{2;एक}
राजस{पुं}{2;एक}
-
-
कर्मसमानाधिकरणम् 16
-
राजस
in_the_mode_of_passion
-
-
GLL
17.13.Aविधि-हीनम्
17.13.Bविधिहीनमसृष्टान्नं
17.13.Cविधि-हीन{पुं}{2;एक}/हीन{नपुं}{1;एक}/हीन{नपुं}{2;एक}
17.13.Dविधि-हीन{पुं}{2;एक}
17.13.E<विधि-हीनम्>T3
17.13.Fविधिना हीनः = विधिनाहीनः तं विधिहीनम्
17.13.Gविशेषणम् 6
17.13.H-
17.13.Iशास्त्रविधि_से_हीन
17.13.Jwithout_scriptural_direction
17.13.K-
17.13.L-
17.13.MLLGGLGGG
अ-सृष्ट-अन्नम्
-
असृष्टान्न{पुं}{2;एक}/असृष्टान्न{नपुं}{1;एक}/असृष्टान्न{नपुं}{2;एक}
-सृष्टान्न{पुं}{2;एक}
<<न-सृष्ट>Tn-अन्नम्>Bs7
न सृष्टं = असृष्टम्, असृष्टं अन्नं यस्मिन् सः = असृष्टान्नः तम् असृष्टान्नम्
विशेषणम् 6
-
अन्नदान_से_रहित
without_distribution_of_prasadam
मन्त्र-हीनम्
मन्त्रहीनमदक्षिणम्
मन्त्र-हीन{पुं}{2;एक}/हीन{नपुं}{1;एक}/हीन{नपुं}{2;एक}
मन्त्र-हीन{पुं}{2;एक}
<मन्त्र-हीनम्>T3
मन्त्रैः हीनः = मन्त्रहीनः तं मन्त्रहीनम्
विशेषणम् 6
-
बिना_मन्त्रों_के
with_no_chanting_of_the_Vedic_hymns
-
-
GLGGLGLL
अ-दक्षिणम्
-
अ-दक्षिणम्{अव्य}/दक्षिण{पुं}{2;एक}/दक्षिण{नपुं}{1;एक}/दक्षिण{नपुं}{2;एक}/दक्षिण{पुं}{2;एक}
-दक्षिण{पुं}{2;एक}
<न-दक्षिणम्>Bsmn
न विद्यते दक्षिणा यस्मिन् सः = अदक्षिणम्
विशेषणम् 6
-
बिना_दक्षिणा_के
with_no_remunerations_to_the_priests
श्रद्धा-विरहितम्
श्रद्धाविरहितं
श्रद्धा-विरहित{पुं}{2;एक}/विरहित{नपुं}{1;एक}/विरहित{नपुं}{2;एक}
श्रद्धा-विरहित{पुं}{2;एक}
<श्रद्धा-विरहितं>T3
श्रद्धया विरहितः = श्रद्धाविरहितः तं श्रद्धाविरहितम्
विशेषणम् 6
-
बिना_श्रद्धा_के_किये_जानेवाले
without_faith
-
-
GGLLLG
यज्ञम्
यज्ञं
यज्ञ{पुं}{2;एक}
यज्ञ{पुं}{2;एक}
-
-
कर्म 8
-
यज्ञ_को
sacrifice
-
-
GG
तामसम्
तामसं
तामस{पुं}{2;एक}/तामस{नपुं}{1;एक}/तामस{नपुं}{2;एक}
तामस{पुं}{2;एक}
-
-
कर्मसमानाधिकरणम् 8
-
तामस_यज्ञ
in_the_mode_of_ignorance
-
-
GLG
परिचक्षते
परिचक्षते
परिचक्षते
परि_चक्ष्{कर्तरि;लट्;प्र;बहु;आत्मनेपदी;परि_चक्षिँङ्;अदादिः}
-
-
-
-
कहते_हैं
is_to_be_considered
-
-
LLGLG
17.14.Aदेव-द्वि-ज-गुरु-प्राज्ञ-पूजनम्
17.14.Bदेवद्विजगुरुप्राज्ञपूजनं
17.14.Cदेव-द्विज-गुरु-प्राज्ञ-पूजन{नपुं}{1;एक}/पूजन{नपुं}{2;एक}
17.14.Dदेव-द्विज-गुरु-प्राज्ञ-पूजन{नपुं}{1;एक}
17.14.E<<देव-<द्वि-जः>U-गुरु-प्राज्ञ>Di-पूजनं>T6
17.14.Fद्वाभ्यां जायते = द्विजः, देवाः च द्विजाः च गुरवः च प्राज्ञाः च = देवद्विजगुरुप्राज्ञाः, देवद्विजगुरुप्राज्ञानां पूजनम् = देवद्विजगुरुप्राज्ञपूजनम्
17.14.Gसमुच्चितम् 5
17.14.H-
17.14.Iदेवता_ब्राह्मण_गुरु_और_ज्ञानीजनों_का_पूजन
17.14.Jworship_of_the_Supreme_Lord,_the_brahman,_the_spiritual_master_and_worshipable_personalities
17.14.K-
17.14.L-
17.14.MGGLLLGGLGLG
शौचम्
शौचमार्जवम्
शौच{नपुं}{1;एक}/शौच{नपुं}{2;एक}
शौच{नपुं}{1;एक}
-
-
समुच्चितम् 5
-
पवित्रता
cleanliness
शुचेः भावः शौचम्
-
GGGLL
आर्जवम्
-
आर्जव{नपुं}{1;एक}/आर्जव{नपुं}{2;एक}
आर्जव{नपुं}{1;एक}
-
-
समुच्चितम् 5
-
सरलता
simplicity
ऋजोः भावः आर्जवम्
ब्रह्म-चर्यम्
ब्रह्मचर्यमहिंसा
ब्रह्मचर्य{नपुं}{1;एक}/ब्रह्मचर्य{नपुं}{2;एक}
ब्रह्मचर्य{नपुं}{1;एक}
<ब्रह्म-चर्यम्>T4
ब्रह्मणे चर्या = ब्रह्मचर्यम्
समुच्चितम् 5
-
ब्रह्मचर्य
celibacy
-
-
GLGGLGG
अ-हिंसा
-
अ-हिंसा{स्त्री}{1;एक}
अहिंसा{स्त्री}{1;एक}
<न-हिंसा>Tn
न हिंसा = अहिंसा
समुच्चितम् 5
-
अहिंसा
nonviolence
च{अव्य}
{अव्य}
-
-
कर्म 9
-
और
also
-
-
L
शारीरम्
शारीरं
शारीर{पुं}{2;एक}/शारीर{नपुं}{1;एक}/शारीर{नपुं}{2;एक}
शारीर{नपुं}{1;एक}
-
-
विशेषणम् 8
-
शरीरसम्बन्धी
pertaining_to_the_body
शरीरेण निर्वृत्तं शारीरम्
-
GGG
तपः
तप
तप{पुं}{1;एक}/तपस्{नपुं}{1;एक}/तपस्{नपुं}{2;एक}
तपस्{नपुं}{1;एक}
-
-
कर्मसमानाधिकरणम् 9
-
तप
austerity
-
रुत्व-यत्व-लोप-सन्धिः (ससजुषो रुः (8।2।66)-भोभगोअघो अपूर्वस्य योऽशि (8।3।17)-लोपः शाकल्यस्य (8।3।19))
LG
उच्यते
उच्यते
उच्यत्{पुं}{4;एक}/उच्यत्{नपुं}{4;एक}/उच्1{भावे;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;उचँ;दिवादिः}/वच्1{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;वचँ;अदादिः}/ब्रू1{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;ब्रूञ्;अदादिः}
वच्{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;वचँ;अदादिः}
-
-
-
-
कहा_जाता_है
is_said_to_be
-
-
GLG
17.15.Aअन्-उद्वेग-करम्
17.15.Bअनुद्वेगकरं
17.15.Cअन्-{अव्य}-उद्वेग-कर{पुं}{2;एक}
17.15.D-उद्वेग-कर{नपुं}{1;एक}
17.15.E<<न-उद्वेग>Tn-करं>T6
17.15.Fन उद्वेगः = अनुद्वेगः, अनुद्वेगं करोति = अनुद्वेगकरम्
17.15.Gसमुच्चितम् 4
17.15.H-
17.15.Iउद्वेग_न_करनेवाला
17.15.Jproducing_no_agitation
17.15.K-
17.15.L-
17.15.MLGGLLG
वाक्यम्
वाक्यं
वाक्य{नपुं}{1;एक}/वाक्य{नपुं}{2;एक}
वाक्य{नपुं}{1;एक}
-
-
कर्ता 7
-
भाषण
words
-
-
GG
सत्यम्
सत्यं
सत्यम्{अव्य}/सत्य{पुं}{2;एक}/सत्य{नपुं}{1;एक}/सत्य{नपुं}{2;एक}
सत्य{नपुं}{1;एक}
-
-
समुच्चितम् 4
-
यथार्थ
truthful
-
-
GG
प्रिय-हितम्
प्रियहितं
प्रिय-हित{पुं}{2;एक}/हित{नपुं}{1;एक}/हित{नपुं}{2;एक}
प्रिय-हित{नपुं}{1;एक}
<प्रिय-हितं>K1
प्रियं च तत् हितं च = प्रियहितम्
समुच्चितम् 4
-
प्रिय_और_हितकारक
dear_and_beneficial
-
-
LLLG
च{अव्य}
{अव्य}
-
-
विशेषणम् 6
-
एवं
also
-
-
L
यत्
यत्
यत्{अव्य}/यद्{नपुं}{1;एक}/यद्{नपुं}{2;एक}/यत्{अव्य}
यद्{नपुं}{2;एक}
-
-
सम्बन्धः 11
-
जो
which
-
-
L
स्व-अध्याय-अभ्यसनम्
स्वाध्यायाभ्यसनं
स्व-अध्याय-अभ्यसन{नपुं}{1;एक}/अभ्यसन{नपुं}{2;एक}
स्वाध्याय-अभ्यसन{नपुं}{1;एक}
<<स्व-अध्याय>T6-अभ्यसनं>Ds
स्वस्य अध्यायः = स्वाध्यायः, स्वाध्यायः च अभ्यसनं च = स्वाध्यायाभ्यसनम्
कर्ता 10
-
वेद-शास्त्रों_के_पठन_का_अभ्यास
practice_of_Vedic_study
-
-
GGGLLG
चैव
च{अव्य}
{अव्य}
-
-
प्रतियोगी 1
-
तथा
also
-
वृद्धि-सन्धिः (वृद्धिरेचि (6।1।88))
GL
एव
-
एव{अव्य}
एव{अव्य}
-
-
सम्बन्धः 11
-
ही
certainly
वाङ्मयम्
वाङ्मयं
वाङ्मय{पुं}{2;एक}/वाङ्मय{नपुं}{1;एक}/वाङ्मय{नपुं}{2;एक}/वाङ्मय{पुं}{2;एक}/वाङ्मय{नपुं}{1;एक}/वाङ्मय{नपुं}{2;एक}
वाङ्मय{नपुं}{1;एक}
-
-
विशेषणम् 14
-
वाणीसम्बन्धी
of_the_voice
-
-
GLG
तपः
तप
तप{पुं}{1;एक}/तपस्{नपुं}{1;एक}/तपस्{नपुं}{2;एक}
तपस्{नपुं}{1;एक}
-
-
कर्म 15
-
तप
austerity
-
रुत्व-यत्व-लोप-सन्धिः (ससजुषो रुः (8।2।66)-भोभगोअघो अपूर्वस्य योऽशि (8।3।17)-लोपः शाकल्यस्य (8।3।19))
LL
उच्यते
उच्यते
उच्यत्{पुं}{4;एक}/उच्यत्{नपुं}{4;एक}/उच्1{भावे;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;उचँ;दिवादिः}/वच्1{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;वचँ;अदादिः}/ब्रू1{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;ब्रूञ्;अदादिः}
वच्{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;वचँ;अदादिः}
-
-
-
-
कहा_जाता_है
is_said_to_be
-
-
GLG
17.16.Aमन-प्रसादः
17.16.Bमन-प्रसादः
17.16.Cमन-प्रसाद{पुं}{1;एक}
17.16.Dमन-प्रसाद{पुं}{1;एक}
17.16.E<मन-प्रसादः>T6
17.16.Fमनसः प्रसादः = मनप्रसादः
17.16.Gसमुच्चितम् 6
17.16.H-
17.16.Iमन_की_प्रसन्नता
17.16.Jsatisfaction_of_the_mind
17.16.K-
17.16.L-
17.16.MLL
सौम्यत्वम्
सौम्यत्वं
सौम्यत्व{नपुं}{1;एक}/सौम्यत्व{नपुं}{2;एक}
सौम्यत्व{नपुं}{1;एक}
-
-
समुच्चितम् 6
-
शान्तभाव
without_duplicity_towards_others
सौम्यं अक्रूरं तस्य भावः सौम्यत्वम्
-
GGG
मौनम्
मौनमात्मविनिग्रहः
मौन{नपुं}{1;एक}/मौन{नपुं}{2;एक}
मौन{नपुं}{1;एक}
-
-
समुच्चितम् 6
-
भगवच्चिन्तन_करने_का_स्वभाव
gravity
मुनेः भावः मौनम्
-
GGGLLGLG
आत्म-विनिग्रहः
-
आत्मन्-विनिग्रह{पुं}{1;एक}
आत्मन्-विनिग्रह{पुं}{1;एक}
<आत्म-विनिग्रहः>T6
आत्मनः विनिग्रहः = आत्मविनिग्रहः
समुच्चितम् 6
-
मन_का_निग्रह
control_of_the_self
भाव-संशुद्धिः
भावसंशुद्धिरित्येतत्तपो
भाव-संशुद्धि{स्त्री}{1;एक}
भाव-संशुद्धि{स्त्री}{1;एक}
<भाव-संशुद्धिः>T7
भावे संशुद्धिः = भावसंशुद्धिः
समुच्चितम् 6
-
अन्तःकरण_के_भावों_की_भलीभाँति_पवित्रता
purificatory_by_nature
-
रेफ-सन्धिः (ससजुषो रुः (8।2।66)) / यण्-सन्धिः (इको यणचि (6।1।77)) / चर्त्व-सन्धिः (खरि च (8।4।55)) / रुत्व-उत्व-गुण-सन्धिः (ससजुषो रुः (8।2।66)-हशि च (6।1।114)-आद्गुणः (6।1।87))
GLGGLGGGLG
इति
-
इति{अव्य}
इति{अव्य}
-
-
सम्बन्धः 11
-
इस_प्रकार
thus
एतत्
-
एतद्{नपुं}{1;एक}/एतद्{नपुं}{2;एक}
एतद्{नपुं}{1;एक}
-
-
विशेषणम् 10
-
यह
that
तपः
-
तप{पुं}{1;एक}/तपस्{नपुं}{1;एक}/तपस्{नपुं}{2;एक}
तपस्{नपुं}{1;एक}
-
-
कर्मसमानाधिकरणम् 11
-
तप
austerity
मानसम्
मानसमुच्यते
मानस{पुं}{2;एक}/मानस{नपुं}{1;एक}/मानस{नपुं}{2;एक}
मानस{नपुं}{1;एक}
-
-
विशेषणम् 10
-
मनसम्बन्धी
of_the_mind
मनसा निर्वृत्तं मानसम्
-
GLGGLG
उच्यते
-
उच्यत्{पुं}{4;एक}/उच्यत्{नपुं}{4;एक}/उच्1{भावे;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;उचँ;दिवादिः}/वच्1{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;वचँ;अदादिः}/ब्रू1{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;ब्रूञ्;अदादिः}
वच्{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;वचँ;अदादिः}
-
-
-
-
कहा_जाता_है
is_said_to_be
17.17.Aश्रद्धया
17.17.Bश्रद्धया
17.17.Cश्रद्धा{स्त्री}{3;एक}
17.17.Dश्रद्धा{स्त्री}{3;एक}
17.17.E-
17.17.F-
17.17.Gहेतुः 6
17.17.H-
17.17.Iश्रद्धा_से
17.17.Jwith_faith
17.17.K-
17.17.L-
17.17.MGLG
परया
परया
परा{स्त्री}{3;एक}/परा{स्त्री}{3;एक}
परा{स्त्री}{3;एक}
-
-
विशेषणम् 5
-
परम
transcendental
-
-
LLG
तप्तम्
तप्तं
तप्त{पुं}{2;एक}/तप्त{नपुं}{1;एक}/तप्त{नपुं}{2;एक}
तप्{कृत्_प्रत्ययः:क्त;तपँ;भ्वादिः;नपुं}{1;एक}
-
-
विशेषणम् 9
-
किये_हुए
execution
-
-
GG
तपः
तपस्तत्त्रिविधं
तप{पुं}{1;एक}/तपस्{नपुं}{1;एक}/तपस्{नपुं}{2;एक}
तपस्{नपुं}{2;एक}
-
-
कर्म 11
-
तप_को
austerity
-
सत्व-सन्धिः (विसर्जनीयस्य सः (8।3।34)) / चर्त्व-सन्धिः (खरि च (8।4।55))
LGGLLG
तत्
-
तद्{नपुं}{1;एक}/तद्{नपुं}{2;एक}
तद्{नपुं}{2;एक}
-
-
विशेषणम् 9
-
उस
that
त्रि-विधम्
-
त्रि-विध{पुं}{2;एक}/विध{नपुं}{1;एक}/विध{नपुं}{2;एक}
त्रि-विध{नपुं}{2;एक}
<त्रि-विधं>Bs6
त्रीणि विधानि यस्य तत् = त्रिविधम्
विशेषणम् 9
-
तीन_प्रकार_के
three_kinds
नरैः
नरैः
नर{पुं}{3;बहु}
नर{पुं}{3;बहु}
-
-
कर्ता 11
-
पुरुषों_द्वारा
by_men
-
-
LG
अ-फल-आकाङ्क्षिभिः
अफलाकाङ्क्षिभिर्युक्तैः
अ-फल-आकाङ्क्षिन्{पुं}{3;बहु}/आकाङ्क्षिन्{नपुं}{3;बहु}
-फल-आकाङ्क्षिन्{पुं}{3;बहु}
<अ-<फल-आकाङ्क्षिभिः>U>Tn
फलम् आकाङ्क्षन्ति इति = फलाकाङ्क्षी, न फलाकाङ्क्षी = अफलाकाङ्क्षी तैः अफलाकाङ्क्षिभिः
विशेषणम् 3
-
फल_को_न_चाहनेवाले
without_desires_for_fruits
-
रेफ-सन्धिः (ससजुषो रुः (8।2।66))
LLGGLGGG
युक्तैः
-
युक्त{पुं}{3;बहु}/युक्त{नपुं}{3;बहु}
युज्{कृत्_प्रत्ययः:क्त;युजिँर्;रुधादिः;पुं}{3;बहु}
-
-
विशेषणम् 3
-
योगी
engaged
सात्त्विकम्
सात्त्विकं
सात्त्विक{पुं}{2;एक}
सात्त्विक{नपुं}{2;एक}
-
-
कर्मसमानाधिकरणम् 11
-
सात्त्विक
in_the_mode_of_goodness
-
-
GLG
परिचक्षते
परिचक्षते
परिचक्षते
परि_चक्ष्{कर्तरि;लट्;प्र;बहु;आत्मनेपदी;परि_चक्षिँङ्;अदादिः}
-
-
-
-
कहते_हैं
is_called
-
-
LLGLG
17.18.Aसत्कार-मान-पूजा-अर्थम्
17.18.Bसत्कारमानपूजार्थं
17.18.Cसत्कार-मान-पूजार्थ{पुं}{2;एक}/अर्थ{नपुं}{1;एक}/अर्थ{नपुं}{2;एक}
17.18.Dसत्कार-मान-पूजा-अर्थ{नपुं}{1;एक}
17.18.E<<सत्कार-मान-पूजा>Di-अर्थं>T4
17.18.Fसत्कारः च मानं च पूजा च = सत्कारमानपूजाः, सत्कारमानपूजाभ्यः अर्थं सत्कारमानपूजार्थम्
17.18.Gप्रयोजनम् 7
17.18.H-
17.18.Iसत्कार_मान_और_पूजा_के_लिये
17.18.Jfor_respect_honor_and_worship
17.18.K-
17.18.L-
17.18.MGGGGLGGG
तपः
तपो
तप{पुं}{1;एक}/तपस्{नपुं}{1;एक}/तपस्{नपुं}{2;एक}
तपस्{नपुं}{2;एक}
-
-
कर्म 7
-
तप
austerity
-
रुत्व-उत्व-गुण-सन्धिः (ससजुषो रुः (8।2।66)-हशि च (6।1।114)-आद्गुणः (6।1।87))
LG
दम्भेन
दम्भेन
दम्भ{पुं}{3;एक}
दम्भ{पुं}{3;एक}
-
-
करणम् 7
-
पाखण्ड_से
by_pride
-
-
GGL
चैव
च{अव्य}
{अव्य}
-
-
-
-
और
also
-
वृद्धि-सन्धिः (वृद्धिरेचि (6।1।88))
GL
एव
-
एव{अव्य}
एव{अव्य}
-
-
सम्बन्धः 3
-
ही
certainly
यत्
यत्
यत्{अव्य}/यद्{नपुं}{1;एक}/यद्{नपुं}{2;एक}/यत्{अव्य}
यद्{नपुं}{2;एक}
-
-
सम्बन्धः 8
-
जो
which
-
-
L
क्रियते
क्रियते
कृ2{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;कृञ्;स्वादिः}/कृ3{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;डुकृञ्;तनादिः}/क्रियता{स्त्री}{1;द्वि}/क्रियता{स्त्री}{2;द्वि}
कृ{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;डुकृञ्;तनादिः}
-
-
प्रतियोगी 1
-
किया_जाता_है
performed
-
-
LLG
तत्
तदिह
तद्{नपुं}{1;एक}/तद्{नपुं}{2;एक}
तद्{नपुं}{2;एक}
-
-
अनुयोगी 14
-
वह
that
-
जश्त्व-सन्धिः (झलां जशोऽन्ते (8।2।39))
LLL
इह
-
इह{अव्य}
इह{अव्य}
-
-
अधिकरणम् 14
-
यहाँ
in_this_world
प्रोक्तम्
प्रोक्तं
प्रोक्त{पुं}{2;एक}/प्रोक्त{नपुं}{1;एक}/प्रोक्त{नपुं}{2;एक}
प्र_वच्{कृत्_प्रत्ययः:क्त;प्र_वचँ;अदादिः;नपुं}{1;एक}
-
-
-
-
कहा_गया_है
is_said
-
-
GG
राजसम्
राजसं
राजस{पुं}{2;एक}/राजस{नपुं}{1;एक}/राजस{नपुं}{2;एक}
राजस{पुं}{2;एक}
-
-
कर्मसमानाधिकरणम् 14
-
राजस
in_the_mode_of_passion
-
-
GLG
चलम्
चलमध्रुवम्
चल{पुं}{2;एक}/चल{नपुं}{1;एक}/चल{नपुं}{2;एक}
चल{नपुं}{2;एक}
-
-
विशेषणम् 11
-
क्षणिक_फलवाला
flickering
-
-
LGGLL
अ-ध्रुवम्
-
अ-ध्रुव{पुं}{2;एक}/ध्रुव{नपुं}{1;एक}/ध्रुव{नपुं}{2;एक}
-ध्रुव{नपुं}{2;एक}
<न-ध्रुवम्>Tn
न ध्रुवम् = अध्रुवम्
विशेषणम् 11
-
अनिश्चित
temporary
17.19.Aमूढ-ग्राहेण
17.19.Bमूढग्राहेणात्मनो
17.19.Cमूढ-ग्राह{पुं}{3;एक}
17.19.Dमूढ-ग्राह{पुं}{3;एक}
17.19.E<मूढ-ग्राहेण>K1
17.19.Fमूढः सः ग्राहः च = मूढग्राहः तेन मूढग्राहेन
17.19.Gकरणम् 10
17.19.H-
17.19.Iमूढतापूर्वक_हठ_से
17.19.Jwith_foolish_endeavor
17.19.K-
17.19.Lसवर्णदीर्घ-सन्धिः (अकः सवर्णे दीर्घः (6।1।101)) / रुत्व-उत्व-गुण-सन्धिः (ससजुषो रुः (8।2।66)-हशि च (6।1।114)-आद्गुणः (6।1।87))
17.19.MGGGGGLG
आत्मनः
-
आत्मन्{पुं}{2;बहु}/आत्मन्{पुं}{5;एक}/आत्मन्{पुं}{6;एक}
आत्मन्{पुं}{6;एक}
-
-
षष्ठीसम्बन्धः 5
-
मन_वाणी_और_शरीर_की
of_one's_own_self
यत्
यत्पीडया
यत्{अव्य}/यद्{नपुं}{1;एक}/यद्{नपुं}{2;एक}/यत्{अव्य}
यत्{अव्य}
-
-
सम्बन्धः 11
-
जो
which
-
जश्त्व-चर्त्व-सन्धिः (झलां जशोऽन्ते (8।2।39)-खरि च (8।4।55))
GGLG
पीडया
-
पीडा{स्त्री}{3;एक}
पीडा{स्त्री}{3;एक}
-
-
प्रतियोगी 6
-
पीड़ा_के
by_torture
क्रियते
क्रियते
कृ2{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;कृञ्;स्वादिः}/कृ3{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;डुकृञ्;तनादिः}/क्रियता{स्त्री}{1;द्वि}/क्रियता{स्त्री}{2;द्वि}
कृ{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;डुकृञ्;तनादिः}
-
-
प्रतियोगी 1
-
किया_जाता_है
is_performed
-
-
LLG
तपः
तपः
तप{पुं}{1;एक}/तपस्{नपुं}{1;एक}/तपस्{नपुं}{2;एक}
तपस्{नपुं}{1;एक}
-
-
कर्म 10
-
तप
penance
-
-
LG
परस्य
परस्योत्सादनार्थ
पर{पुं}{6;एक}/पर{नपुं}{6;एक}/पर{पुं}{6;एक}/पर{नपुं}{6;एक}
पर{पुं}{6;एक}
-
-
षष्ठीसम्बन्धः 9
-
दूसरे_का
to_others
-
गुण-सन्धिः (आद्गुणः (6।1।87))
LGGGLGL
उत्-सादनार्थम्
-
उत्सादन{अर्थम्}
उद्-सादन{नपुं}{1;एक}
-
-
प्रयोजनम् 10
-
अनिष्ट_करने_के_लिये
causing_annihilation
वा
वा
वा{अव्य}
वा{अव्य}
-
-
-
-
अथवा
or
-
-
G
तत्
तत्तामसमुदाहृतम्
तद्{नपुं}{1;एक}/तद्{नपुं}{2;एक}
तद्{नपुं}{2;एक}
-
-
अनुयोगी 14
-
वह
that
-
चर्त्व-सन्धिः (खरि च (8।4।55))
GGLGLGLL
तामसम्
-
तामस{पुं}{2;एक}/तामस{नपुं}{1;एक}/तामस{नपुं}{2;एक}
तामस{पुं}{2;एक}
-
-
कर्मसमानाधिकरणम् 14
-
तामस
in_the_mode_of_darkness
उदाहृतम्
-
उदाहृत{पुं}{2;एक}/उदाहृत{नपुं}{1;एक}/उदाहृत{नपुं}{2;एक}
उत्_आङ्_हृ{कृत्_प्रत्ययः:क्त;उत्_आङ्_हृञ्;भ्वादिः;नपुं}{1;एक}
-
-
-
-
कहा_गया_है
is_said_to_be
17.20.Aदातव्यम्
17.20.Bदातव्यमिति
17.20.Cदातव्य{पुं}{2;एक}/दातव्य{नपुं}{1;एक}/दातव्य{नपुं}{2;एक}
17.20.Dदा{कृत्_प्रत्ययः:तव्यत्;डुदाञ्;जुहोत्यादिः;पुं}{2;एक}
17.20.E-
17.20.F-
17.20.Gप्रतियोगी 2
17.20.H-
17.20.Iदान_देना_ही_कर्तव्य_है
17.20.Jworth_giving
17.20.K-
17.20.L-
17.20.MGGGLL
इति
-
इति{अव्य}
इति{अव्य}
-
-
अनुयोगी 4
-
ऐसे_भाव_से
thus
यत्
यद्दानं
यत्{अव्य}/यद्{नपुं}{1;एक}/यद्{नपुं}{2;एक}/यत्{अव्य}
यत्{अव्य}
-
-
सम्बन्धः 12
-
जो
that
-
जश्त्व-सन्धिः (झलां जश् झशि (8।4।53))
GGG
दानम्
-
दान{नपुं}{1;एक}/दान{नपुं}{2;एक}
दान{नपुं}{1;एक}
-
-
कर्म 11
-
दान
charity
दीयते
दीयतेऽनुपकारिणे
दी1{कर्तरि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;दीङ्;दिवादिः}/दी1{भावे;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;दीङ्;दिवादिः}/दा1{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;दाण्;भ्वादिः}/दा3{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;डुदाञ्;जुहोत्यादिः}/दे1{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;देङ्;भ्वादिः}/दो1{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;दो;दिवादिः}
दा{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;डुदाञ्;जुहोत्यादिः}
-
-
प्रतियोगी 3
-
दिया_जाता_है
given
-
पूर्वरूप-सन्धिः (एङः पदान्तादति (6।1।109))
GLGLLGLG
अन्-उपकारिणे
-
अन्-{अव्य}-उपकारिन्{पुं}{4;एक}
-उपकारिन्{पुं}{4;एक}
<न-उपकारिणे>Tn
न उपकारी = अनुपकारी तस्मै अनुपकारिणे
सम्प्रदानम् 11
-
उपकार_न_करनेवाले_के_प्रति
to_any_person_irrespective_of_doing_good
देशे
देशे
देश{पुं}{7;एक}
देश{पुं}{7;एक}
-
-
समुच्चितम् 6
-
देश
in_place
-
-
GG
काले
काले
काल{पुं}{7;एक}/काल{नपुं}{1;द्वि}/काल{नपुं}{2;द्वि}/काल{नपुं}{7;एक}/काला{स्त्री}{1;द्वि}/काला{स्त्री}{2;द्वि}
काल{पुं}{7;एक}
-
-
समुच्चितम् 6
-
काल
in_time
-
-
GG
च{अव्य}
{अव्य}
-
-
अधिकरणम् 11
-
तथा
also
-
-
L
पात्रे
पात्रे
पातृ{पुं}{4;एक}/पातृ{नपुं}{4;एक}/पात्र{पुं}{7;एक}/पात्र{नपुं}{1;द्वि}/पात्र{नपुं}{2;द्वि}/पात्र{नपुं}{7;एक}
पात्र{नपुं}{7;एक}
-
-
समुच्चितम् 6
-
पात्र_के_प्राप्त_होनेपर
suitable_person
-
-
GG
च{अव्य}
{अव्य}
-
-
-
-
और
and
-
-
L
तत्
तद्दानं
तद्{नपुं}{1;एक}/तद्{नपुं}{2;एक}
तद्{नपुं}{1;एक}
-
-
अनुयोगी 15
-
वह
that
-
जश्त्व-सन्धिः (झलां जश् झशि (8।4।53))
GGG
दानम्
-
दान{नपुं}{1;एक}/दान{नपुं}{2;एक}
दान{नपुं}{1;एक}
-
-
कर्म 15
-
दान
charity
सात्त्विकम्
सात्त्विकं
सात्त्विक{पुं}{2;एक}
सात्त्विक{नपुं}{1;एक}
-
-
कर्मसमानाधिकरणम् 15
-
सात्त्विक
in_the_mode_of_goodness
-
-
GLG
स्मृतम्
स्मृतम्
स्मृत{पुं}{2;एक}/स्मृत{नपुं}{1;एक}/स्मृत{नपुं}{2;एक}
स्मृ{कृत्_प्रत्ययः:क्त;स्मृ;भ्वादिः;नपुं}{1;एक}
-
-
-
-
कहा_गया_है
consider
-
-
LL
17.21.Aयत्
17.21.Bयत्तु
17.21.Cयत्{अव्य}/यद्{नपुं}{1;एक}/यद्{नपुं}{2;एक}/यत्{अव्य}
17.21.Dयद्{नपुं}{1;एक}
17.21.E-
17.21.F-
17.21.Gसम्बन्धः 12
17.21.H-
17.21.Iजो
17.21.Jthat
17.21.K-
17.21.Lचर्त्व-सन्धिः (खरि च (8।4।55))
17.21.MGL
तु
-
तु{अव्य}
तु{अव्य}
-
-
-
-
किंतु
but
प्रत्युपकार-अर्थम्
प्रत्युपकारार्थं
प्रत्युपकार{अर्थम्}
प्रति-उपकार{नपुं}{1;एक}
<प्रत्युपकार-अर्थम्>T4
प्रत्युपकाराय इदं = प्रत्युपकारार्थम्
प्रयोजनम् 11
-
प्रत्युपकार_के_प्रयोजन_से
for_the_sake_of_getting_some_return
-
-
GLLGGG
फलम्
फलमुद्दिश्य
फल{नपुं}{1;एक}/फल{नपुं}{2;एक}
फल{नपुं}{2;एक}
-
-
कर्म 9
-
फल_को
result
-
-
LGGGL
उद्दिश्य
-
उद्दिश्य{अव्य}/उद्_दिश्1{कृत्_प्रत्ययः:ल्यप्;दिशँ;तुदादिः}
उद्_दिश्{कृत्_प्रत्ययः:ल्यप्;उद्_दिशँ;तुदादिः}
-
-
पूर्वकालः 11
-
दृष्टि_में_रखकर
desiring
वा
वा
वा{अव्य}
वा{अव्य}
-
-
-
-
अथवा
or
-
-
G
पुनः
पुनः
पुनः{अव्य}
पुनः{अव्य}
-
-
क्रियाविशेषणम् 11
-
फिर
again
-
-
LG
दीयते
दीयते
दी1{कर्तरि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;दीङ्;दिवादिः}/दी1{भावे;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;दीङ्;दिवादिः}/दा1{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;दाण्;भ्वादिः}/दा3{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;डुदाञ्;जुहोत्यादिः}/दे1{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;देङ्;भ्वादिः}/दो1{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;दो;दिवादिः}
दा{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;डुदाञ्;जुहोत्यादिः}
-
-
प्रतियोगी 2
-
दिया_जाता_है
is_given_in_charity
-
-
GLG
च{अव्य}
{अव्य}
-
-
-
-
तथा
also
-
-
L
परिक्लिष्टम्
परिक्लिष्टं
परिक्लिष्ट{पुं}{2;एक}
परि_क्लिश्{कृत्_प्रत्ययः:क्त;परि_क्लिशूँ;क्र्यादिः;पुं}{2;एक}
-
-
कर्मसमानाधिकरणम् 11
-
क्लेशपूर्वक
grudgingly
-
-
LGGG
तत्
तद्दानं
तद्{नपुं}{1;एक}/तद्{नपुं}{2;एक}
तद्{नपुं}{2;एक}
-
-
अनुयोगी 15
-
वह
that
-
जश्त्व-सन्धिः (झलां जश् झशि (8।4।53))
GGG
दानम्
-
दान{नपुं}{1;एक}/दान{नपुं}{2;एक}
दान{नपुं}{2;एक}
-
-
कर्म 15
-
दान
charity
राजसम्
राजसं
राजस{पुं}{2;एक}/राजस{नपुं}{1;एक}/राजस{नपुं}{2;एक}
राजस{नपुं}{2;एक}
-
-
कर्मसमानाधिकरणम् 15
-
राजस
in_the_mode_of_passion
-
-
GLG
स्मृतम्
स्मृतम्
स्मृत{पुं}{2;एक}/स्मृत{नपुं}{1;एक}/स्मृत{नपुं}{2;एक}
स्मृ{कृत्_प्रत्ययः:क्त;स्मृ;भ्वादिः;नपुं}{1;एक}
-
-
-
-
कहा_गया_है
is_understood_to_be
-
-
LL
17.22.Aअ-देश-काले
17.22.Bअदेशकाले
17.22.Cअ-देश-काल{पुं}{7;एक}/काल{नपुं}{1;द्वि}/काल{नपुं}{2;द्वि}/काल{नपुं}{7;एक}/काला{स्त्री}{1;द्वि}/काला{स्त्री}{2;द्वि}
17.22.D-देश-काल{पुं}{7;एक}
17.22.E<न-<देश-काले>Ds>Tn
17.22.Fदेशः च कालः च = देशकालम्, न देशकालम् = अदेशकालम् तस्मिन् अदेशकाले
17.22.Gअधिकरणम् 8
17.22.H-
17.22.Iअयोग्य_देश-काल_में
17.22.Junpurified_place_and_time
17.22.K-
17.22.L-
17.22.MLGLGG
यत्
यद्दानमपात्रेभ्यश्च
यत्{अव्य}/यद्{नपुं}{1;एक}/यद्{नपुं}{2;एक}/यत्{अव्य}
यद्{नपुं}{2;एक}
-
-
सम्बन्धः 9
-
जो
that
-
जश्त्व-सन्धिः (झलां जश् झशि (8।4।53)) / सत्व-श्चुत्व-सन्धिः (विसर्जनीयस्य सः (8।3।34)-स्तोः श्चुना श्चुः (8।4।40))
GGGLGGGL
दानम्
-
दान{नपुं}{1;एक}/दान{नपुं}{2;एक}
दान{नपुं}{2;एक}
-
-
कर्म 8
-
दान
charity
अ-पात्रेभ्यः
-
अ-पात्र{पुं}{4;बहु}/पात्र{पुं}{5;बहु}/पात्र{नपुं}{4;बहु}/पात्र{नपुं}{5;बहु}
अपात्र{नपुं}{4;बहु}
<न-पात्रेभ्यः>Tn
न पात्रः = अपात्रः तेभ्यः अपात्रेभ्यः
सम्प्रदानम् 8
-
कुपात्र_के_प्रति
to_unworthy_persons
-
च{अव्य}
{अव्य}
-
-
-
-
और
also
दीयते
दीयते
दी1{कर्तरि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;दीङ्;दिवादिः}/दी1{भावे;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;दीङ्;दिवादिः}/दा1{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;दाण्;भ्वादिः}/दा3{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;डुदाञ्;जुहोत्यादिः}/दे1{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;देङ्;भ्वादिः}/दो1{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;दो;दिवादिः}
दा{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;डुदाञ्;जुहोत्यादिः}
-
-
प्रतियोगी 1
-
दिया_जाता_है
is_given
-
-
GLG
अ-सत्कृतम्
असत्कृतमवज्ञातं
अ-सत्कृत{पुं}{2;एक}
-सत्कृत{नपुं}{2;एक}
<न-सत्कृतम्>Tn
न सत्कृतम् = असत्कृतम्
कर्मसमानाधिकरणम् 8
-
बिना_सत्कार_के
without_respect
-
-
LGLGLGGG
अवज्ञातम्
-
अवज्ञात{पुं}{2;एक}/अवज्ञात{नपुं}{1;एक}/अवज्ञात{नपुं}{2;एक}
अव_ज्ञा{कृत्_प्रत्ययः:क्त;अव_ज्ञा;भ्वादिः;नपुं}{2;एक}
-
-
कर्मसमानाधिकरणम् 8
-
तिरस्कारपूर्वक
without_proper_attention
तत्
तत्तामसमुदाहृतम्
तद्{नपुं}{1;एक}/तद्{नपुं}{2;एक}
तद्{नपुं}{2;एक}
-
-
अनुयोगी 12
-
वह
that
-
चर्त्व-सन्धिः (खरि च (8।4।55))
GGLGLGLL
तामसम्
-
तामस{पुं}{2;एक}/तामस{नपुं}{1;एक}/तामस{नपुं}{2;एक}
तामस{नपुं}{2;एक}
-
-
कर्मसमानाधिकरणम् 12
-
तामस
in_the_mode_of_darkness
उदाहृतम्
-
उदाहृत{पुं}{2;एक}/उदाहृत{नपुं}{1;एक}/उदाहृत{नपुं}{2;एक}
उत्_आङ्_हृ{कृत्_प्रत्ययः:क्त;उत्_आङ्_हृञ्;भ्वादिः;नपुं}{1;एक}
-
-
-
-
कहा_गया_है
is_said_to_be
17.23.A
17.23.B
17.23.C
17.23.D{अव्य}
17.23.E-
17.23.F-
17.23.Gसम्बन्धः 4
17.23.H-
17.23.I
17.23.Jindication_of_the_Supreme
तत्
तत्सदिति
तद्{नपुं}{1;एक}/तद्{नपुं}{2;एक}
तद्{नपुं}{1;एक}
-
-
सम्बन्धः 4
-
तत्
that
-
चर्त्व-सन्धिः (खरि च (8।4।55)) / जश्त्व-सन्धिः (झलां जशोऽन्ते (8।2।39))
GLLL
सत्
-
सत्{पुं}{1;एक}/सत्{स्त्री}{1;एक}/सत्{नपुं}{1;एक}/सत्{नपुं}{2;एक}
सत्{नपुं}{1;एक}
-
-
सम्बन्धः 4
-
सत्
eternal
इति
-
इति{अव्य}
इति{अव्य}
-
-
सम्बन्धः 7
-
ऐसे
thus
निर्देशः
निर्देशो
निर्देश{पुं}{1;एक}
निर्देश{पुं}{1;एक}
-
-
कर्म 8
-
नाम
indication
निर्दिश्यते अनेनेति निर्देशः
रुत्व-उत्व-गुण-सन्धिः (ससजुषो रुः (8।2।66)-हशि च (6।1।114)-आद्गुणः (6।1।87))
GGG
ब्रह्मणः
ब्रह्मणस्त्रिविधः
ब्रह्मन्{पुं}{2;बहु}/ब्रह्मन्{पुं}{5;एक}/ब्रह्मन्{पुं}{6;एक}/ब्रह्मन्{नपुं}{5;एक}/ब्रह्मन्{नपुं}{6;एक}
ब्रह्मन्{नपुं}{6;एक}
-
-
षष्ठीसम्बन्धः 7
-
सच्चिदानन्दघन_ब्रह्म_का
of_the_Supreme
-
सत्व-सन्धिः (विसर्जनीयस्य सः (8।3।34))
GLGLLG
त्रि-विधः
-
त्रिविध{पुं}{1;एक}
त्रि-विध{पुं}{1;एक}
<त्रि-विधः>Bs6
त्रीणि विधानि यस्य सः = त्रिविधः
विशेषणम् 7
-
तीन_प्रकार_का
three_kinds
स्मृतः
स्मृतः
स्मृत{पुं}{1;एक}
स्मृ{कृत्_प्रत्ययः:क्त;स्मृ;भ्वादिः;पुं}{1;एक}
-
-
-
-
कहा_है
consider
-
-
LG
ब्राह्मणाः
ब्राह्मणास्तेन
ब्राह्मण{पुं}{1;बहु}/ब्राह्मण{पुं}{8;बहु}/ब्राह्मणा{स्त्री}{1;बहु}/ब्राह्मणा{स्त्री}{2;बहु}/ब्राह्मणा{स्त्री}{8;बहु}
ब्राह्मण{पुं}{1;बहु}
-
-
समुच्चितम् 14
-
ब्राह्मण
the_brahmanas
-
सत्व-सन्धिः (विसर्जनीयस्य सः (8।3।34))
GLGGL
तेन
-
तद्{पुं}{3;एक}/तद्{नपुं}{3;एक}/तन्1{कर्तरि;लिट्;म;बहु;परस्मैपदी;तनुँ;तनादिः}
तद्{पुं}{3;एक}
-
-
करणम् 16
-
उसीसे
therefore
वेदाः
वेदाश्च
वेद{पुं}{1;बहु}/वेद{पुं}{8;बहु}
वेद{पुं}{1;बहु}
-
-
समुच्चितम् 14
-
वेद
the_Vedic_literature
-
सत्व-श्चुत्व-सन्धिः (विसर्जनीयस्य सः (8।3।34)-स्तोः श्चुना श्चुः (8।4।40))
GGL
-
च{अव्य}
{अव्य}
-
-
कर्म 16
-
तथा
also
यज्ञाः
यज्ञाश्च
यज्ञ{पुं}{1;बहु}/यज्ञ{पुं}{8;बहु}
यज्ञ{पुं}{1;बहु}
-
-
समुच्चितम् 14
-
यज्ञादि
sacrifice
-
सत्व-श्चुत्व-सन्धिः (विसर्जनीयस्य सः (8।3।34)-स्तोः श्चुना श्चुः (8।4।40))
GGL
-
च{अव्य}
{अव्य}
-
-
-
-
और
also
विहिताः
विहिताः
विहित{पुं}{1;बहु}/विहित{पुं}{8;बहु}/विहिता{स्त्री}{1;बहु}/विहिता{स्त्री}{2;बहु}/विहिता{स्त्री}{8;बहु}
वि_धा{कृत्_प्रत्ययः:क्त;वि_डुधाञ्;जुहोत्यादिः;पुं}{1;बहु}
-
-
-
-
रचे_गये
used
-
-
LLG
पुरा
पुरा
पुरा{अव्य}/पुर्{स्त्री}{3;एक}/पुरा{स्त्री}{1;एक}
पुरा{अव्य}
-
-
अधिकरणम् 16
-
सृष्टि_के_आदिकाल_में
formerly
-
-
LG
17.24.A*तस्मात्
17.24.Bतस्मादोमित्युदाहृत्य
17.24.Cतस्मात्{अव्य}/तद्{पुं}{5;एक}/तद्{नपुं}{5;एक}
17.24.Dतद्{नपुं}{5;एक}
17.24.E-
17.24.F-
17.24.Gहेतुः 9
17.24.H-
17.24.Iइसलिये
17.24.Jtherefore
17.24.K-
17.24.Lजश्त्व-सन्धिः (झलां जशोऽन्ते (8।2।39)) / यण्-सन्धिः (इको यणचि (6।1।77))
17.24.MGGGGLGGL
-
ॐ{अव्य}
{अव्य}
-
-
प्रतियोगी 7
-
'ऊँ'
beginning_with_om
इति
-
इति{अव्य}
इति{अव्य}
-
-
अनुयोगी 8
-
इस_(परमात्मा_के_नाम_को)
thus
उदाहृत्य
-
उदा_हृ1{कृत्_प्रत्ययः:ल्यप्;हृञ्;भ्वादिः}
उत्_आङ्_हृ{कृत्_प्रत्ययः:ल्यप्;उत्_आङ्_हृञ्;भ्वादिः}
-
-
पूर्वकालः 9
-
उच्चारण_करके
indicating
यज्ञ-दान-तपः-क्रियाः
यज्ञदानतपःक्रियाः
यज्ञ-दान-तपस्-क्रिया{स्त्री}{1;बहु}/क्रिया{स्त्री}{2;बहु}/क्रिया{स्त्री}{8;बहु}
यज्ञ-दान-तपस्-क्रिया{स्त्री}{1;बहु}
<<यज्ञ-दान-तपः>Di-क्रियाः>K7
यज्ञः च दानं च तपः च = यज्ञदानतपः, यज्ञदानतपांसि इति क्रियाः = यज्ञदानतपःक्रियाः
कर्ता 9
-
यज्ञ_दान_और_तपरूप_क्रियाएँ
performances_of_sacrifice_charity_and_penance
-
-
GLGLLGLG
प्रवर्तन्ते
प्रवर्तन्ते
प्र_वृत्1{कर्तरि;लट्;प्र;बहु;आत्मनेपदी;वृतुँ;भ्वादिः}
प्र_वृत्{कर्तरि;लट्;प्र;बहु;आत्मनेपदी;प्र_वृतुँ;भ्वादिः}
-
-
-
-
आरम्भ_होती_हैं
begin
-
-
LGGG
विधान-उक्ताः
विधानोक्ताः
विधान-उक्त{पुं}{1;बहु}/उक्त{पुं}{8;बहु}/उक्ता{स्त्री}{1;बहु}/उक्ता{स्त्री}{2;बहु}/उक्ता{स्त्री}{8;बहु}
विधान-वच्{कृत्_प्रत्ययः:क्त;वचँ;अदादिः;स्त्री}{1;बहु}
<विधान-उक्ताः>T7
विधाने उक्तः = विधानोक्तः ते विधानोक्ताः
विशेषणम् 4
-
शास्त्रविधि_से_नियत
according_to_scriptural_regulation
-
-
LGGG
सततम्
सततं
सततम्{अव्य}/सतत{पुं}{2;एक}/सतत{नपुं}{1;एक}/सतत{नपुं}{2;एक}
सततम्{अव्य}
-
-
क्रियाविशेषणम् 8
-
सदा
always
-
-
LLG
ब्रह्म-वादिनाम्
ब्रह्मवादिनाम्
ब्रह्मवादिन्{पुं}{6;बहु}/ब्रह्मवादिन्{नपुं}{6;बहु}
ब्रह्म-वादिन्{पुं}{6;बहु}
<ब्रह्म-वादिनाम्>U
ब्रह्म वदन्तीति = ब्रह्मवादिनः तेषां ब्रह्मवादिनाम्
षष्ठीसम्बन्धः 4
-
वेदमन्त्रों_का_उच्चारण_करनेवाले_श्रेष्ठ_पुरुषों_की
of_the_transcendentalists
-
-
GLGLG
17.25.Aतत्
17.25.Bतदित्यनभिसन्धाय
17.25.Cतद्{नपुं}{1;एक}/तद्{नपुं}{2;एक}
17.25.Dतद्{नपुं}{1;एक}
17.25.E-
17.25.F-
17.25.Gप्रतियोगी 2
17.25.H-
17.25.I'तत्'
17.25.Jthat
17.25.K-
17.25.Lजश्त्व-सन्धिः (झलां जशोऽन्ते (8।2।39)) / यण्-सन्धिः (इको यणचि (6।1।77))
17.25.MLGLLLGGL
इति
-
इति{अव्य}
इति{अव्य}
-
-
अनुयोगी 3
-
इस_(भाव_से)
they
अन्-अभिसन्धाय
-
अन्-{अव्य}-अभिसन्ध{पुं}{4;एक}
-अभिसन्ध{पुं}{4;एक}
<न-अभिसन्धाय>Tn
न अभिसन्धाय = अनभिसन्धाय
पूर्वकालः 10
-
न_चाहकर
without_fruitive_result
फलम्
फलं
फल{नपुं}{1;एक}/फल{नपुं}{2;एक}
फल{नपुं}{1;एक}
-
-
कर्म 4
-
फल_को
result_of_sacrifice
-
-
LG
यज्ञ-तपः-क्रियाः
यज्ञतपःक्रियाः
यज्ञ-तपस्-क्रिया{स्त्री}{1;बहु}/क्रिया{स्त्री}{2;बहु}
यज्ञ-तपस्-क्रिया{स्त्री}{1;बहु}
<<यज्ञ-तपः>Di-क्रियाः>K7
यज्ञः च तपः च = यज्ञतपः, यज्ञतपांसि इति क्रिया = यज्ञतपःक्रिया ताः यज्ञतपःक्रियाः
समुच्चितम् 7
-
यज्ञ_तपरूप_क्रियाएँ
activities_of_sacrifice_and_penance
-
-
GLLGLG
दान-क्रियाः
दानक्रियाश्च
दान-क्रिया{स्त्री}{1;बहु}/क्रिया{स्त्री}{2;बहु}
दान-क्रिया{स्त्री}{1;बहु}
<दान-क्रियाः>K7
दानानि इति क्रियाः = दानक्रियाः
समुच्चितम् 7
-
दानरूप_क्रियाएँ
activities_of_charity
-
सत्व-श्चुत्व-सन्धिः (विसर्जनीयस्य सः (8।3।34)-स्तोः श्चुना श्चुः (8।4।40))
GGLGL
-
च{अव्य}
{अव्य}
-
-
कर्म 10
-
तथा
also
विविधाः
विविधाः
विविध{पुं}{1;बहु}/विविधा{स्त्री}{1;बहु}/विविधा{स्त्री}{2;बहु}
विविधा{स्त्री}{1;बहु}
-
-
विशेषणम् 6
-
नाना_प्रकार_की
varieties
विविधाः विधाः प्रकाराः यासां ताः विविधाः
-
LLG
क्रियन्ते
क्रियन्ते
कृ2{कर्मणि;लट्;प्र;बहु;आत्मनेपदी;कृञ्;स्वादिः}/कृ3{कर्मणि;लट्;प्र;बहु;आत्मनेपदी;डुकृञ्;तनादिः}
कृ{कर्मणि;लट्;प्र;बहु;आत्मनेपदी;डुकृञ्;तनादिः}
-
-
-
-
की_जाती_हैं
done
-
-
LGG
मोक्ष-आकाङ्क्षिभिः
मोक्षाकाङ्क्षिभिः
मोक्ष-आकाङ्क्षिन्{पुं}{3;बहु}/आकाङ्क्षिन्{नपुं}{3;बहु}
मोक्ष-आकाङ्क्षिन्{पुं}{3;बहु}
<मोक्ष-आकाङ्क्षिभिः>T6
मोक्षस्य आकाङ्क्षी = मोक्षाकाङ्क्षी तैः मोक्षाकाङ्क्षिभिः
कर्ता 10
-
कल्याण_की_इच्छावाले_पुरुषों_द्वारा
those_who_actually_desire_liberation
-
-
GGGLG
17.26.Aसत्-भावे
17.26.Bसद्भावे
17.26.Cसद्-भाव{पुं}{7;एक}
17.26.Dसद्-भाव{पुं}{7;एक}
17.26.E<सत्-भावे>T6
17.26.Fसतः भावः = सद्भावः तस्मिन् सद्भावे
17.26.Gसमुच्चितम् 5
17.26.H-
17.26.Iसत्यभाव_में
17.26.Jin_the_sense_of_the_nature_of_the_Supreme
17.26.K-
17.26.L-
17.26.MGGG
साधु-भावे
साधुभावे
साधु-भाव{पुं}{7;एक}
साधु-भाव{पुं}{7;एक}
<साधु-भावे>T6
साधोः भावः = साधुभावः तस्मिन् साधुभावे
समुच्चितम् 5
-
श्रेष्ठ_भाव_में
in_the_sense_of_the_nature_of_devotion
-
-
GLGG
च{अव्य}
{अव्य}
-
-
अधिकरणम् 7
-
और
also
-
-
L
सत्
सदित्येतत्प्रयुज्यते
सत्{पुं}{1;एक}/सत्{स्त्री}{1;एक}/सत्{नपुं}{1;एक}/सत्{नपुं}{2;एक}
सत्{नपुं}{1;एक}
-
-
प्रतियोगी 2
-
'सत्'
the_supreme
-
जश्त्व-सन्धिः (झलां जशोऽन्ते (8।2।39)) / यण्-सन्धिः (इको यणचि (6।1।77)) / जश्त्व-चर्त्व-सन्धिः (झलां जशोऽन्ते (8।2।39)-खरि च (8।4।55))
LGGGLGLG
इति
-
इति{अव्य}
इति{अव्य}
-
-
अनुयोगी 3
-
इस_प्रकार
thus
एतत्
-
एतद्{नपुं}{1;एक}/एतद्{नपुं}{2;एक}
एतद्{नपुं}{1;एक}
-
-
कर्म 7
-
यह
this
प्रयुज्यते
-
प्र_युच्1{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;युजिँर्;रुधादिः}
प्र_युज्{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;प्र_युजिँर्;रुधादिः}
-
-
-
-
प्रयोग_किया_जाता_है
is_used
प्रशस्ते
प्रशस्ते
प्रशस्त{नपुं}{1;द्वि}/प्रशस्त{नपुं}{2;द्वि}/प्रशस्त{नपुं}{7;एक}/प्रशस्ता{स्त्री}{1;द्वि}/प्रशस्ता{स्त्री}{2;द्वि}/प्रशस्ता{स्त्री}{1;द्वि}/प्रशस्ता{स्त्री}{2;द्वि}
प्रशस्त{नपुं}{7;एक}
-
-
विशेषणम् 11
-
उत्तम
bona_fide
-
-
LGG
कर्मणि
कर्मणि
कर्मन्{नपुं}{7;एक}
कर्मन्{नपुं}{7;एक}
-
-
अधिकरणम् 16
-
कर्म_में
activities
-
-
GLL
तथा
तथा
तथा{अव्य}
तथा{अव्य}
-
-
-
-
तथा
also
-
-
LG
सत्
सच्छब्दः
सत्{पुं}{1;एक}/सत्{स्त्री}{1;एक}/सत्{नपुं}{1;एक}/सत्{नपुं}{2;एक}
सत्{नपुं}{1;एक}
-
-
प्रतियोगी 14
-
'सत्'
the_supreme
-
जश्त्व-श्चुत्व-चर्त्व-छत्व (झलां जशोऽन्ते (8।2।39)-स्तोः श्चुना श्चुः (8।4।40)-खरि च (8।4।55)-शश्छोऽटि (8।4।63))
GGG
शब्दः
-
शब्द{पुं}{1;एक}
शब्द{पुं}{1;एक}
-
-
कर्म 16
-
शब्द_का
the_sound
पार्थ
पार्थ
पार्थ{पुं}{8;एक}
पार्थ{पुं}{8;एक}
-
-
सम्बोध्यः 16
-
हे_पार्थ
O_son_of_Prtha
-
-
GL
युज्यते
युज्यते
युज्यत्{पुं}{4;एक}/युज्यत्{नपुं}{4;एक}/युज्यता{स्त्री}{1;द्वि}/युज्यता{स्त्री}{2;द्वि}/युज्1{भावे;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;युजँ;दिवादिः}/युज्2{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;युजिँर्;रुधादिः}
युज्{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;युजिँर्;रुधादिः}
-
-
-
-
प्रयोग_किया_जाता_है
is_used
-
-
GLG
17.27.Aयज्ञे
17.27.Bयज्ञे
17.27.Cयज्ञ{पुं}{7;एक}
17.27.Dयज्ञ{पुं}{7;एक}
17.27.E-
17.27.F-
17.27.Gसमुच्चितम् 4
17.27.H-
17.27.Iयज्ञ
17.27.Jin_sacrifice
17.27.K-
17.27.L-
17.27.MGG
तपसि
तपसि
तपस्{नपुं}{7;एक}/तप्1{कर्तरि;लट्;म;एक;परस्मैपदी;तपँ;भ्वादिः}/तप्3{कर्तरि;लट्;म;एक;परस्मैपदी;तपँ;चुरादिः}
तपस्{नपुं}{7;एक}
-
-
समुच्चितम् 4
-
तप
in_penance
-
-
LLL
दाने
दाने
दान{नपुं}{1;द्वि}/दान{नपुं}{2;द्वि}/दान{नपुं}{7;एक}
दान{नपुं}{7;एक}
-
-
समुच्चितम् 4
-
दान_में
in_charity
-
-
GG
च{अव्य}
{अव्य}
-
-
-
-
तथा
also
-
-
L
स्थितिः
स्थितिः
स्थिति{स्त्री}{1;एक}
स्थिति{स्त्री}{1;एक}
-
-
कर्ता 8
-
स्थिति
situated
-
-
LG
सत्
सदिति
सत्{पुं}{1;एक}/सत्{पुं}{8;एक}/सत्{स्त्री}{1;एक}/सत्{स्त्री}{8;एक}/सत्{नपुं}{1;एक}/सत्{नपुं}{2;एक}/सत्{नपुं}{8;एक}
सत्{नपुं}{1;एक}
-
-
कर्म 13
-
'सत्'
the_Supreme
-
जश्त्व-सन्धिः (झलां जशोऽन्ते (8।2।39))
LLL
इति
-
इति{अव्य}
इति{अव्य}
-
-
सम्बन्धः 13
-
इस_प्रकार
thus
चोच्यते
च{अव्य}
{अव्य}
-
-
अधिकरणम् 8
-
और
also
-
गुण-सन्धिः (आद्गुणः (6।1।87))
GLG
उच्यते
-
उच्यत्{पुं}{4;एक}/उच्यत्{नपुं}{4;एक}/उच्1{भावे;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;उचँ;दिवादिः}/वच्1{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;वचँ;अदादिः}/ब्रू1{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;ब्रूञ्;अदादिः}
वच्{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;वचँ;अदादिः}
-
-
समुच्चितम् 14
-
कही_जाती_है
pronounced
कर्म
कर्म
कर्मन्{नपुं}{1;एक}/कर्मन्{नपुं}{2;एक}
कर्मन्{नपुं}{1;एक}
-
-
कर्म 20
-
कर्म
work
-
-
GL
चैव
च{अव्य}
{अव्य}
-
-
-
-
और
and
-
वृद्धि-सन्धिः (वृद्धिरेचि (6।1।88))
GL
एव
-
एव{अव्य}
एव{अव्य}
-
-
सम्बन्धः 16
-
ही
certainly
तत्-अर्थीयम्
तदर्थीयं
तद्-अर्थीयम्
तद्-अर्थीय{नपुं}{1;एक}
<तत्-अर्थीयं>T4
तस्मै इदम् = तदर्थम्, तदर्थस्य इदम् = तदर्थीयम्
विशेषणम् 16
-
उस_परमात्मा_के_लिये_किया_हुआ
meant_for_that
-
-
LGGG
सत्
सदित्येवाभिधीयते
सत्{पुं}{1;एक}/सत्{पुं}{8;एक}/सत्{स्त्री}{1;एक}/सत्{स्त्री}{8;एक}/सत्{नपुं}{1;एक}/सत्{नपुं}{2;एक}/सत्{नपुं}{8;एक}
सत्{नपुं}{1;एक}
-
-
कर्मसमानाधिकरणम् 20
-
सत्
Supreme
-
जश्त्व-सन्धिः (झलां जशोऽन्ते (8।2।39)) / यण्-सन्धिः (इको यणचि (6।1।77)) / सवर्णदीर्घ-सन्धिः (अकः सवर्णे दीर्घः (6।1।101))
LGGGLGLG
इति
-
इति{अव्य}
इति{अव्य}
-
-
सम्बन्धः 20
-
ऐसे
thus
एव
-
एव{अव्य}
एव{अव्य}
-
-
सम्बन्धः 9
-
भी
certainly
अभिधीयते
-
अभिधीयते
अभि_धा{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;अभि_डुधाञ्;जुहोत्यादिः}
-
-
समुच्चितम् 14
-
कहा_जाता_है
is_practiced
17.28.Aअ-श्रद्धया
17.28.Bअश्रद्धया
17.28.Cअ-श्रद्धा{स्त्री}{3;एक}
17.28.D-श्रद्धा{स्त्री}{3;एक}
17.28.E<न-श्रद्धया>Tn
17.28.Fन श्रद्धा = अश्रद्धा तया अश्रद्धया
17.28.Gहेतुः 7
17.28.H-
17.28.Iबिना_श्रद्धा_के_किया_हुआ
17.28.Jwithout_faith
17.28.K-
17.28.L-
17.28.MGGLG
हुतम्
हुतं
हुत{पुं}{2;एक}/हुत{नपुं}{1;एक}/हुत{नपुं}{2;एक}
हु{कृत्_प्रत्ययः:क्त;हु;जुहोत्यादिः;नपुं}{1;एक}
-
-
समुच्चितम् 7
-
हवन
offered_in_sacrifice
-
-
LG
दत्तम्
दत्तं
दत्त{पुं}{2;एक}/दत्त{नपुं}{1;एक}/दत्त{नपुं}{2;एक}/दा3{कर्तरि;लोट्;म;द्वि;परस्मैपदी;डुदाञ्;जुहोत्यादिः}
दा{कृत्_प्रत्ययः:क्त;डुदाञ्;जुहोत्यादिः;नपुं}{1;एक}
-
-
समुच्चितम् 7
-
दिया_हुआ_दान
given
-
-
GG
तपः
तपस्तप्तं
तप{पुं}{1;एक}/तपस्{नपुं}{1;एक}/तपस्{नपुं}{2;एक}
तपस्{नपुं}{1;एक}
-
-
कर्ता 8
-
तप
penance
-
सत्व-सन्धिः (विसर्जनीयस्य सः (8।3।34))
LGGG
तप्तम्
-
तप्त{पुं}{2;एक}/तप्त{नपुं}{1;एक}/तप्त{नपुं}{2;एक}
तप्{कृत्_प्रत्ययः:क्त;तपँ;भ्वादिः;नपुं}{1;एक}
-
-
विशेषणम् 6
-
तपा_हुआ
executed
कृतम्
कृतं
कृत्{पुं}{2;एक}/कृत{पुं}{2;एक}/कृत{नपुं}{1;एक}/कृत{नपुं}{2;एक}
कृ{कृत्_प्रत्ययः:क्त;डुकृञ्;तनादिः;नपुं}{1;एक}
-
-
समुच्चितम् 7
-
किया_हुआ
performed
-
-
LG
च{अव्य}
{अव्य}
-
-
प्रतियोगी 9
-
और
also
-
-
L
यत्
यत्
यत्{अव्य}/यद्{नपुं}{1;एक}/यद्{नपुं}{2;एक}/यत्{अव्य}
यद्{नपुं}{1;एक}
-
-
सम्बन्धः 11
-
जो
that
-
-
L
अ-सत्
असदित्युच्यते
अ-सत्{पुं}{1;एक}/सत्{स्त्री}{1;एक}/सत्{नपुं}{1;एक}/सत्{नपुं}{2;एक}
असत्{नपुं}{1;एक}
<न-सत्>Tn
न सत् = असत्
प्रतियोगी 13
-
'असत्'
FALSE
-
जश्त्व-सन्धिः (झलां जशोऽन्ते (8।2।39)) / यण्-सन्धिः (इको यणचि (6।1।77))
LLGGLG
इति
-
इति{अव्य}
इति{अव्य}
-
-
अनुयोगी 14
-
इस_प्रकार
thus
उच्यते
-
उच्यत्{पुं}{4;एक}/उच्यत्{नपुं}{4;एक}/उच्1{भावे;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;उचँ;दिवादिः}/वच्1{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;वचँ;अदादिः}/ब्रू1{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;ब्रूञ्;अदादिः}
वच्{कर्मणि;लट्;प्र;एक;आत्मनेपदी;वचँ;अदादिः}
-
-
-
-
कहा_जाता_है
is_said_to_be
पार्थ
पार्थ
पार्थ{पुं}{8;एक}
पार्थ{पुं}{8;एक}
-
-
सम्बोध्यः 8
-
हे_अर्जुन
O_son_of_Prtha
-
-
GL
न{अव्य}
{अव्य}
-
-
सम्बन्धः 22
-
never
-
-
L
च{अव्य}
{अव्य}
-
-
-
-
और
also
-
-
L
तत्
तत्प्रेत्य
तद्{नपुं}{1;एक}/तद्{नपुं}{2;एक}
तद्{नपुं}{1;एक}
-
-
कर्ता 18
-
वह
that
-
जश्त्व-चर्त्व-सन्धिः (झलां जशोऽन्ते (8।2।39)-खरि च (8।4।55))
GGL
प्रेत्य
-
प्रेत्य
प्र_इ{कृत्_प्रत्ययः:ल्यप्;प्र_इण्;अदादिः}
-
-
पूर्वकालः 22
-
मरने_के_बाद
after_death
*नो
नो
नो{अव्य}
नो{अव्य}
-
-
सम्बन्धः 18
-
nor
-
रुत्व-उत्व-गुण-सन्धिः (ससजुषो रुः (8।2।66)-हशि च (6।1।114)-आद्गुणः (6।1।87))
G
इह
इह
इह{अव्य}
इह{अव्य}
-
-
अधिकरणम् 18
-
यहाँ
in_this_life
-
-
LL